Historia
Zamek zbudowany został w drugiej połowie XVI wieku z fundacji Henrego Sinclaira z Broubster. Jego ojciec William około 1562-1564 roku otrzymał od biskupa Orkad potwierdzenie praw własności do okolicznych ziem, swą siedzibę Henry mógł więc wznieść najwcześniej pod koniec trzeciej ćwierci XVI stulecia. Kartograf Timothy Pont umieścił Brims na swej mapie z lat 1583-1596, a jednocześnie przedstawił pobliski zamek Dounreay jako pozostający w trakcie budowy. Wiadomo także, iż w 1590 roku William Sinclair został w Dounreay oblężony przez George’a, piątego earla Caithness, tak więc budowa Brims musiała mieć miejsce pomiędzy 1564 a 1590 rokiem. Przyczyną jego powstania mogły być między innymi zaborcze działania earla Caithness, mianowanego w 1556 roku justicarem północnej części Szkocji. Dzięki temu miał on możliwość ścigania wszelkich przestępstw poza zdradą stanu, choć wykorzystywał urząd i jego prerogatywy głównie dla własnych korzyści.
Po bezpotomnej śmierci Henrego Sinclaira w 1610 roku Brims przypadło jego bratu, Richardowi, który zmodernizował wieżyczkę schodową wieży mieszkalnej, podwyższoną być może, by łatwiej dostrzec zagony earla Caithness, nazwanego przez okoliczną ludność „występnym earlem Georgem”. Kolejnym właścicielem zamku był syn Richarda, o imieniu Alexander, oraz wnuk, John Sinclair. Alexander nie mieszkał w Brims, gdyż po przegranej przez rojalistów w 1650 roku bitwie pod Carbisdale musiał uciekać, aż znalazł bezpieczne schronienie w Ribigill pod opieką lorda Reay. Dziesięć lat później John Sinclair sprzedał Birms Johnowi Sinclairowi z Tannach. Nowy właściciel brał udział w walkach na kontynencie, reprezentował Caithness w parlamencie szkockim, był również bogaty dzięki małżeństwu z Ann Goldman, córką zamożnego kupca z Dundee. W kolejnych latach przekazał zamek swemu potomkowi, Parickowi Sinclair. Nowy właściciel Brims miał nawiązać romans ze swoją kuzynką, córką Jamesa Sinclaira z Uttersquoy. Gdy kobieta zaginęła w dość tajemniczych okolicznościach, wśród okolicznej ludności rozeszła się plotka, że została zamordowana przez Patricka, który rzekomo miał ukryć jej zwłoki na zamku Brims.
W 1726 roku Patrick Sinclair sprzedał Brims Alexandrowi, dziewiątemu earlowi Caithness. Nowy właściciel prawdopodobnie traktował zamek jedynie jako tymczasową siedzibę, po utracie swej starszej rezydencji zajętej przez niesławnego orkadzkiego pirata Johna Gow, a przed ukończeniem budowy nowego domu w Haimer. W 1765 roku po śmierci kolejnego Alexandra, dziesiątego earla Caithness, wszystkie jego dobra wraz z Brims przeszły na Sinclairów ze Stevenson. W okresie tym przeprowadzono modernizację zamku, przystosowując go do wygodniejszych warunków mieszkalnych (powiększenie okien, nowy kominek, wzniesienie budynku kuchni oraz nowego skrzydła mieszkalnego). Budowlę użytkowano aż do lat 70-tych XX wieku, następnie opustoszała, a na skutek braku renowacji około dziesięciu lat później zawaleniu uległ dach głównej wieży mieszkalnej.
Architektura
Zamek wzniesiono na nadbrzeżnej skarpie opadającej do wód Atlantyku, oraz po zachodniej stronie wpływającego do oceanu strumienia Burn of Brims. Obszar ten był lekko pochyły po wschodniej i południowej stronie zamku, zabezpieczona była również dogodnymi warunkami terenu północna część zamku, składająca się ze skalistego nadbrzeża. Natomiast przedpole zachodnie, najdogodniejsze do poprowadzenia drogi dojazdowej, być może zabezpieczone było przekopem.
Głównym elementem zabudowy zamku była niewielka, czworoboczna wieża mieszkalna o wymiarach w planie 7 x 5,4 metra, grubości murów 1,4 metra i wysokości trzech kondygnacji, każdej wypełnionym jednym pomieszczeniem. Od północnego – wschodu posiadała ryzalit z klatką schodową o długość boków 3,2 metra, być może dobudowany na późniejszym etapie. Wnętrze wieży posiadało typowy układ dla tego typu szkockich budowli. Parter zwieńczony był kolebką i pierwotnie dostępny z poziomu pierwszego piętra przez otwór w sklepieniu, służący bardziej do przekazywania towarów niż komunikacji ludzi. Służba wykorzystywać mogła bardzo wąską klatkę schodową w grubości muru narożnika południowo – wschodniego, wiodącą tylko na pierwsze piętro. Oświetlenie spiżarni zapewniał tylko jeden wąski otwór umieszczony w murze zachodnim.
Pierwsze piętro zajmowała w całości główna komnata reprezentacyjna zamku – aula (ang. hall), mająca wymiary 4,8 x 4,2 metra. Do niej prowadziło główne wejście z dziedzińca, umieszczone w narożniku północno – wschodnim, przysłoniętym przez ryzalit mieszczący klatkę schodową wiodącą w górę i portal skierowany na zewnątrz. Wewnątrz ogrzewanie auli zapewniał osadzony w zachodniej ścianie kominek. Być może w początkowym etapie funkcjonowania zamku, nim wzniesiono pozostałe zabudowania pomocnicze, kominek był również wykorzystywany do przyrządzania posiłków. Oświetlenie auli zapewniały trzy nieduże okna (dwa od południa, jedno od zachodu), skąpe światło mogło również wpadać przez co najmniej pięć eliptycznych otworów strzeleckich, skierowanych we wszystkie strony poza północną. Ponadto w murze wschodnim umieszczona została wnęka – półka ścienna.
Drugie piętro również mieściło pojedynczą komnatę, oddzieloną od auli, płaskim, drewnianym stropem osadzonym na kamiennych konsolach. Miała ona jednak bardziej prywatny charakter, zapewne służyła jako sypialnia. Jej oświetlenie zapewniały dwa większe okna (południowe i zachodnie) oraz otwór szczelinowy (w narożniku południowo – wschodnim), ogrzewanie natomiast zapewniał kominek w ścianie wschodniej. Po dostawieniu kwadratowej wieżyczki schodowej do komnaty przebito dodatkowe wejście od północy. Wieża posiadała także poddasze wykorzystywane jako mieszkanie dla służby lub magazyn, a małą izbę usytuowano w najwyższej kondygnacji ryzalitu. Po jego wschodniej stronie osadzona została półokrągła, nadwieszana wieżyczka, ochraniająca znajdujące się poniżej wejście z dziedzińca na pierwsze piętro.
Formę niewielkiego zamku Brims osiągnął po dostawieniu do wieży muru obronnego, który wydzielił po jej północnej stronie mały dziedziniec. W jego północno – wschodniej części znajdowała się nieduża wieżyczka, natomiast w północno – zachodniej brama wjazdowa. Ulokowane na nim zostały także zabudowania gospodarcze i pomocnicze, pierwotnie zapewne o konstrukcji drewnianej lub szachulcowej. Prawdopodobnie znajdowała się tam stajnia, piekarnia, być może kuchnia lub jakiś spichlerz, czy też chlew.
Stan obecny
Zamek to obecnie opuszczona i zaniedbana ruina o zachowanych jednak do pełnej wysokości murach wieży mieszkalnej i dostawionej do niej wieżyczki schodowej. Mniej szczęścia miał mur obwodowy, który ustąpić musiał miejsca pod późniejszą nowożytną zabudowę przystawioną do wieży od strony wschodniej. Widoczne są również ślady XVIII-wiecznych modernizacji w samej wieży, przeprutej dużymi, prostokątnymi oknami.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Coventry M., The castles of Scotland, Prestonpans 2015.
Henderson J., Caithness Family History, Edinburgh 1884.
Lindsay M., The castles of Scotland, London 1995.
MacGibbon D., Ross T., The castellated and domestic architecture of Scotland from the twelfth to the eighteenth century, t. 3, Edinburgh 1889.
Salter M., The castles of western and northern Scotland, Malvern 1995.
The Royal Commission on the Ancient and Historical Monuments and Constructions of Scotland. Third report and inventory of monuments and constructions in the county of Caithness, Edinburgh 1911.
Tranter N., The fortified house in Scotland, volume V, north and west Scotland, Edinburgh 1986.
Watson G., A Second Glance at Brims Castle, „Caithness Field Club Bulletin”, Vol 6, No 2/1998.