Historia
Kościół św. Jana (Teampull Eoin, także zwany Cill Sgaire) zbudowany został w XV wieku. Nie wiadomo do kiedy funkcjonował, prawdopodobnie jednak, ze względu na relatywnie dobry stan zachowania, przetrwał okres reformacji i służył miejscowej ludności do około XVIII/XIX wieku.
Architektura
Wzniesiony w północnej części wyspy Lewis, w pobliżu wybrzeża, kościół św. Jana był niedużą budowlą, ale co rzadkie na odludnych terenach Hebrydów, posiadającą rozbudowany układ, składający się z pojedynczej nawy i węższego od niej, wyróżnionego zewnętrznie prezbiterium. Obie te części wzniesiono na planie zbliżonym do prostokąta, z dość znaczącymi nierównościami ścian.
Wnętrze nawy otrzymało wymiary 6,1 x 3,3 metra z murami grubości od 0,8 do 1,1 metra. Ściany szczytowe osiągnęły wysokość 3,4 metra, natomiast ściany boczne 1,8 metra. Wejście utworzono w zachodniej części elewacji południowej. Wnętrze nawy musiało być wyjątkowo ciemne, nawet jak na średniowieczne standardy, doświetlało je bowiem tylko jedno wąskie, rozglifione do wnętrza okno od zachodu.
Wnętrze prezbiterium uzyskało 2,7 metra długości i około 2,1 metra szerokości. Było niższe od nawy, posiadając jedynie 2,2 metra wysokości. Jego oświetlenie było równie słabe, dobiegające z pojedynczego otworu okiennego przebitego w ścianie wschodniej (wymiary zewnętrzne 0,9 x 0,3 metra) i zaopatrzonego od środka w rozglifienie. Wyposażenie prezbiterium składało się z dwóch małych półek ściennych, jednej we wschodniej części ściany północnej, drugiej w zachodniej części ściany południowej.
Stan obecny
Kościół znajduje się dziś w stanie niezadaszonej ruiny, z zachowanymi murami obwodowymi i szczytami, w niektórych górnych miejscach kruszącymi się i posiadającymi ubytki. W pobliżu zachowały się również kamienne pozostałości cmentarnego ogrodzenia oraz innych zabudowań. Wstęp na teren zabytku jest wolny.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Salter M., The old parish churches of Scotland, Malvern 1994.
The Royal Commission on the Ancient and Historical Monuments and Constructions of Scotland. Ninth report with inventory of monuments and constructions in the outer Hebrides, Skye and the Small Isles, Edinburgh 1928.