Ballinshoe – wieża mieszkalna

Historia

   Ballinshoe na początku XVI wieku było własnością Lindsayów z Crawford, którzy w 1539 roku sprzedali je Elizabeth Lindsay i jej synowi Johnowi Lyon. Samą wieżę wznieść mogli potomkowie Johna pod koniec XVI stulecia, jako niewielką obronną siedzibę mieszkalną. W połowie XVII wieku Ballinshoe było w posiadaniu Johna Lindsay z Woodwray, który opuścił Szkocję wstępując do szwedzkiej armii Gustawa Adolfa i walczył na kontynencie w trakcie wojny trzydziestoletniej. Zapewne nie pozostawił potomka, przez co wieża w 1639 roku przypadła Ludovicowi, earlowi Crawford. Jego siostra Elizabeth poślubiła niejakiego Roberta Fletchera, który stał się nowym właścicielem Ballinshoe. Ich potomkowie dzierżyli miejscowe dobra do 1799 roku, nie wiadomo jednak czy wieża była zamieszkiwana aż do tej daty, czy też została opuszczona np. w czasie powstań jakobickich.

Architektura

   Wieża mieszkalna Ballinshoe była niewielką budowlą wzniesioną na planie prostokąta o wymiarach 8,3 x 6,8 metra, z narożną, cylindryczną lub czworoboczną wieżyczką po stronie północno – wschodniej, która mieściła klatkę schodową i główne wejście. Główny blok wieży podzielony był, wewnątrz grubych na 1 metr murów, na trzy pozbawione sklepień kondygnacje, rozdzielone stropami drewnianymi. Jako iż na każdym piętrze znajdowała się tylko jedna izba, ilość pomieszczeń była bardzo ograniczona. Wzorem innych tego typu budowli na poziomie przyziemia zapewne mieściła się kuchnia lub inne pomieszczenie gospodarcze (spiżarnia, magazyn), na pierwszym piętrze komnata reprezentacyjna, a na drugim mieszkalna o charakterze bardziej prywatnym. Dodatkowa mała izba mogła się znajdować w najwyższej wieżyczce osadzonej częściowo na konsolach. Przyziemie oświetlane było jedynie przez trzy otwory szczelinowe i jedno większe okno, natomiast aula na pierwszym piętrze posiadała trzy większe okna (po jednym na ścianę) oraz kominek w murze południowym. Podobnie oświetlona i ogrzewana była komnata drugiego piętra.

Stan obecny

   Wieża znajduje się obecnie w stanie dość dobrze zachowanej, lecz zaniedbanej ruiny z której nie zachowała się jedynie wieżyczka z klatką schodową, wewnętrzne podziały na kondygnacje oraz górna partia. Zaniepokojenie wzbudzać mogą liczne pęknięcia muru, grożące zawaleniami części budowli na wypadek dłuższego braku prac renowacyjnych.

pokaż zabytek na mapie

powrót do indeksu alfabetycznego

bibliografia:
Coventry M., The Castles of Scotland, Prestonpans 2015.

MacGibbon D., Ross T., The castellated and domestic architecture of Scotland from the twelfth to the eighteenth century, t. 3, Edinburgh 1889.
Salter M., The castles of Grampian and Angus, Malvern 1995.