Historia
Zamek Ardstinchar zbudowany został przez Hugh Kennedy w połowie XV wieku. Hugh był trzecim z sześciu synów sir Gilberta Kennedy z Dunure, zwanym „Mnichem z Hew” z powodu wstąpienia do zakonu dominikańskiego w Ayr. Opuścił go by wstąpić do szkockich oddziałów walczących w ostatnich latach wojny stuletniej na terenie Francji, biorąc udział między innymi po stronie Joanny d’Arc w oblężeniu Orleanu. W 1435 roku jako francuski ambasador został wysłany do Szkocji, gdzie rok później towarzyszył księżnej Małgorzacie, córce króla Jakuba I w jej podróży do Francji, celem poślubienia delfina, późniejszego króla Ludwika XI. Następnie Hugh powrócił na łono Kościoła. Dzięki wsparciu dwóch władców uniknął papieskiej ekskomuniki i został kanonikiem augustyńskim. Około 1450 roku przybył do Szkocji, gdzie odziedziczył dobra Ardstinchar po swym zmarłym starszym bracie Aleksandrze, na których wzniósł zamek. Zmarł około 1454 roku, a warownia przypadła kolejnemu z braci, Thomasowi Kennedy z Bargany.
Ardstinchar pozostawał w rękach potomków Thomasa Kennedy z Bargany przez kolejne trzy stulecia. W XVI wieku stanowił na tyle ważną rezydencję, iż w 1563 roku zatrzymała się w niej królowa Maria Stuart. Niedługo później wybuchł spór majątkowy pomiędzy rodem Kennedych z Bargany a rodziną Cassillis, który zakończył się w 1601 roku napaścią hrabiego Casillis na mniejszy oddział Gilberta Kennedy. W jego wyniku Gilbert odniósł ranę i zmarł w parę dni po bitwie. Cztery lata później zmarła również wdowa po Gilbercie, Janet Stewart. Przeniesienie jej zwłok do Ayr i pogrzeb u boku męża stały się pretekstem do wielkiej procesji i manifestacji skierowanej przeciwko napastnikom.
Na początku XVIII wieku ród Kennedych z Bargany podupadł, podobnie jak ich siedziba w Ardstinchar, która wkrótce została opuszczona. Około 1770 roku ruiny zamku zostały prawie całkowicie rozebrane z przeznaczeniem kamieni na materiał budowlany innych nowożytnych konstrukcji.
Architektura
Zamek usytuowano na szczycie skalistego wzniesienia, na którym wytyczono nieregularny, czworoboczny dziedziniec z wieżą główną po stronie wschodniej i drugą wieżą w połowie muru zachodniego. Dziedziniec otaczał obwód muru obronnego o grubości wahającej się między 1 a 1,6 metra. Główna wieża została założona na planie czworoboku o wymiarach 8,7 na 6 metrów, przy murach grubości 1,1 metra. Jej dwie dolne kondygnacje otrzymały sklepienia kolebkowe. W drugiej połowie XV wieku została podwyższona o dodatkowe piętro i zwieńczona krenelażem osadzonym na wysuniętych na wspornikach przedpiersiu. Narożniki wieży prawdopodobnie zostały wówczas zaopatrzone w koliste bartyzany. Kolejne zabudowania dostawione były do muru od strony dziedzińca. Zapewne były to budowle o przeznaczeniu gospodarczym np. stajnia, piekarnia, browar, być może kaplica. Wjazd w obręb zamku usytuowany był w północno – wschodnim narożniku. Zewnętrzną strefę obrony stanowił szeroki na 8 metrów przekop o głębokości od 0,6 do 1,5 metra oraz wysoki na 3 metry ziemny wał.
Stan obecny
Zamek znajduje się dziś w postaci daleko posuniętej ruiny, której najlepiej zachowanym elementem jest jeden z narożników wieży głównej. Pozostałe fragmenty widoczne są co najwyżej w partiach przyziemia. Wstęp na teren ruin jest wolny.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Coventry M., The Castles of Scotland, Prestonpans 2015.
MacGibbon D., Ross T., The castellated and domestic architecture of Scotland from the twelfth to the eighteenth century, t. 3, Edinburgh 1889.