Historia
Kościół św. Zygmunta zbudowany został w pierwszej połowie XIII wieku. Na początku XIV wieku jego prezbiterium przebudowano w stylu gotyckim, natomiast w czwartej ćwierci XIV stulecia od północy dobudowano nawę boczną. W XVI wieku nawa główna przykryta została renesansowym już sklepieniem. W 1611 roku kościół na krótko przeszedł w ręce protestantów, już jednak po sześciu latach ponownie był katolicki. Protestanci raz jeszcze przejęli budynek w 1645 roku, podczas buntu Jerzego Rakoczego. W tym okresie do nawy dobudowano od południa kruchtę, a cały kościół został otoczony przez mur. Mniejszych modyfikacji dokonano także w XIX i XX wieku. Podczas II wojny światowej górna część wieży została poważnie uszkodzona przez rosyjskich żołnierzy.
Architektura
Kościół był pierwotnie budowlą późnoromańską, ze smukłą, czworoboczną zachodnią wieżą, jednonawowym korpusem, przypuszczalnie czworobocznym prezbiterium i zakrystią po stronie północnej. Na początku XIV wieku prezbiterium przebudowano w stylistyce gotyckiej w wielobocznie zamknięte po stronie wschodniej. Następnie w czwartej ćwierci XIV stulecia po północnej stronie korpusu wzniesiona została nawa boczna czy też kaplica. Nawy główna i boczna początkowo posiadały osobne dachy dwuspadowe, które później zastąpił jeden wspólny.
Pierwotną romańską budowlę oświetlały małe, mocno rozglifione na zewnątrz i półkoliście zamknięte okna. Wczesnogotyckie z początku XIV wieku otrzymały już formę ostrołukową, były dużo wyższe, choć nadal bardzo wąskie. Ich jednodzielne prześwity zwieńczone zostały trójliśćmi. Okna z okresu rozwiniętego gotyku utworzono szersze, ostrołucznie zamknięte, wypełnione dwudzielnymi maswerkami. Co najmniej część z nich wypełniona była barwnymi witrażami, ukazującymi oprócz motywów roślinnych sceny z ówczesną architekturą.
Wewnątrz nawa główna pierwotnie przykryta była płaskim, drewnianym stropem, wymienionym w XVI wieku na oparte na środkowym filarze sklepienie. Nawa boczna otrzymała dwuprzęsłowe sklepienie krzyżowo – żebrowe już w chwili powstania, podobnie jak wzmocnione uskokowymi przyporami prezbiterium, gdzie zastosowano układ sześciodzielny. Żebra sklepienia nawy bocznej, być może pełniącej rolę oratorium, opuszczono na maswerkowe wsporniki i spięto zwornikami zdobionymi tarczami herbowymi panów z Pezinoka oraz rozetą. W okrągły zwornik i wysoko podwieszane konsole wyposażone zostało sklepienie prezbiterium, oddzielone od nawy ostrołuczną, pozbawioną profilowania arkadą.
Stan obecny
Kościół należy do najlepiej zachowanych budowli sakralnych o cechach późnoromańskich i gotyckich, na terenie zachodniej części Słowacji. W jego murach przetrwały dwa późnoromańskie okna w południowej elewacji nawy. Wypełnione maswerkiem okno gotyckie widoczne jest w północnej ścianie nawy, natomiast w prezbiterium przetrwało okno wczesnogotyckie. Unikalnym detalem jest średniowieczny witraż w gotyckim oknie po wschodniej stronie nawy bocznej, z przedstawieniem motywów roślinnych i wieży niebiańskiej Jerozolimy. Spośród portali warte uwagi jest zachodnie wejście do nawy bocznej. Wewnątrz zachowały się sklepienia w nawach i prezbiterium, choć przykrycie nawy głównej ma już cechy renesansowe.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Slovensko. Ilustrovaná encyklopédia pamiatok, red. P.Kresánek, Bratislava 2020.
Súpis pamiatok na Slovensku, zväzok druhý K-P, red. A.Güntherová, Bratislava 1968.