Historia
Zamek Ostrý Kameň (węg. Élskö, niem. Scharfenstein) zbudowano pod koniec XIII wieku z inicjatywy królewskiej w celu ochrony tzw. Czeskiej Drogi, czyli szlaku handlowego z Budy do Czech, a konkretniej przejścia przez Małe Karpaty pomiędzy osadą Trstín i Prievaly, na którego straży stał również nieodległy zamek Korlátka.
Ostrý Kameň pozostał w rękach węgierskich królów do 1366 roku, kiedy to od Ludwika I otrzymał go kasztelan Mikołaj z Suczy, a w 1394 Ścibor ze Ściborzyc. Po śmierci jego syna w 1434 roku wrócił do domeny królewskiej, lecz już od połowy XV wieku został przekazany szlacheckim rodom, które w przeciągu kolejnych dwóch stuleci często się zmieniały. Od 1496 roku przez długi okres Ostrý Kameň dzierżyli Czoborowie.
Wraz z polepszeniem stosunków pomiędzy Węgrami i Czechami zamek tracił na znaczeniu wojskowym, służąc jeszcze przez jakiś czas jako punkt poboru myta od kupców. Po raz ostatni został obsadzony przez wojska cesarskie podczas powstania Franciszka Rakoczego na początku XVIII wieku. Po jego upadku przeszedł w ręce rodziny Palffych, którzy zaniedbany zamek w drugiej połowie tamtego stulecia ostatecznie porzucili.
Architektura
Zamek usytuowano na wysokim wzgórzu, którego skalisty grzbiet rozłożył się dłuższymi bokami na linii wschód – zachód. Zapewniało to doskonałe warunki obronne aż z trzech stron, przy czym jedyna dogodniejsza droga dojazdowa prowadziła od wschodu. Pierwotnie zamek składał się z kwadratowej wieży bramnej o wymiarach 8,5 x 9 metra i domu mieszkalnego o kształcie litery L (28,5 x 11 metra). Posiadał on trzy pomieszczenia w przyziemiu. Wejście do wieży umieszczono dość wysoko i poprowadzono do niego drewnianą rampę, z tego powodu nie było potrzeby wykopywania fosy.
W drugiej połowie XIV wieku dobudowano przedzamcze, wydzielone przez nieregularny obwód murów obronnych o zaokrąglonych narożnikach. Na jego dziedzińcu wzniesiono zabudowania gospodarcze, mieszkania służby i stajnie, rozmieszczone w dwóch budynkach po stronie wschodniej i zachodniej. Brama została umieszczona we wschodniej części dziedzińca i poprzedzona niewielkim przedbramiem. Składała się z większego portalu bramnego dla konnych i wozów oraz mniejszej furty dla pieszych, flankowanych przez klinowaty występ muru, później przekształcony w wieżę. Do przedbramia prowadził zwodzony most przerzucony ponad wykutym w skale przekopem.
W pierwszej połowie XV wieku w związku z rozwojem broni ogniowej przed podzamczem wzniesiono kolejne obwarowania. Ich głównym elementem była masywna cylindryczna wieża działowa, która stanęła na wschód od podzamcza, początkowo być może jako budowla wolnostojąca, a przynajmniej nie połączona kamiennym murem. Obok niej wykuto w skale kolejny przekop przez który zapewne przerzucono drewniany most, prowadzący do pierwszej bramy.
W pierwszej połowie XVI wieku warownię w dwóch etapach powiększono o kolejny pas fortyfikacji po stronie północno – wschodniej. Była to najbardziej zagrożona część zamku, gdyż tamtędy wiodła droga do podzamkowej osady Buková. Dlatego odcinek ten zabezpieczono basztą cylindryczną, półokrągłą oraz sześcioboczną, umieszczonymi w długości dwóch linii murów obronnych. Baszta sześcioboczna w całości wystawała przed lico muru i flankowała zewnętrzną bramę wjazdową, natomiast baszta półokrągła znalazła się w ciągu północnego parchamu, który na zachodzie dochodził aż do murów pierwotnego podzamcza z XIV wieku.
Stan obecny
Zamek dolny zachował się w postaci fragmentów murów obronnych i baszt. Z budynków pozostały jedynie relikty fundamentów i kikuty ścian. Stan zamku górnego jest jeszcze gorszy. Rozpoznawalna jest tylko wieża bramna i zachodnia ściana domu mieszkalnego, a także pozostałości cylindrycznej wieży. Wstęp na teren zamku jest wolny.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Bóna M., Plaček M., Encyklopedie slovenských hradů, Praha 2007.
Wasielewski A., Zamki i zamczyska Słowacji, Białystok 2008.