Historia
Zamek Levice zbudowany został w drugiej połowie XIII wieku, jako strażnica przy najdogodniejszej drodze z południa do miast górniczych północnej części Królestwa Węgierskiego. Dzięki temu położeniu miał on możliwość kontroli szlaku prowadzącego z doliny Hronu do Hontu. Po raz pierwszy wspomniany był w źródłach pisanych w 1274 roku jako „castrum Lewa”.
W 1318 roku Levice dostały się w ręce Máté Csáka (Matúša Čáka), stanowiąc później ważne ogniwo w systemie należących do niego zamków. W 1321 roku warownia powróciła do króla, pozostawała własnością królowej Elżbiety Łokietkówny pod zarządem królewskich kasztelanów, a później stała się siedzibą tekowskiej żupy. W 1388 roku miejscowe dobra przeszły w ręce żupana tekowskiego Ladislava z Šarovca. Jego potomkowie przyjęli nazwisko Levickich i pełnili funkcję żupanów aż do wygaśnięcia rodu w 1553 roku. Wówczas zamek powrócił do króla, a ze względu na jego wojskowe znaczenie zarządcami byli odtąd dowódcy garnizonu.
W XVI wieku w obliczu zagrożenia tureckiego zamek levicki został rozbudowany, stając się jednym z głównych elementów obrony antytureckiej. Dzięki temu 1544 i 1578 roku odparł on osmańskie oblężenie. W XVII stuleciu był nadal rozbudowywany z uwzględnieniem najnowszych osiągnięć sztuki fortyfikacyjnej. Powstały dwa wielkie bastiony z których każdy dorównywał wielkością średniowiecznemu zamkowi. Pomimo tego w 1663 roku Levice poddały się Turkom po krótkim oporze. Rok później kontrofensywa austriacka doprowadziła do klęski najeźdźców w bitwie pod Levicami i odbiła twierdzę. Uszkodzony zamek natychmiast odbudowano.
W 1688 roku zamek kupił palatyn Pál Esterhazy. Jego potomkowie pozostawali właścicielami posiadłości aż do 1867 roku. W 1696 roku wielki pożar zniszczył miasto i twierdze. Ponieważ wojna z Turcją była już praktycznie wygrana, dwór cesarski poskąpił pieniędzy na odbudowę. Dzieła zniszczenia dokonali w 1705 roku powstańcy Rakoczego, którzy wycofując się wysadzili zamek w powietrze.
Architektura
Zamek został zbudowany na niewysokim, skalnym wzniesieniu otoczonym moczarami. Pierwotnie składał się z wydłużonego budynku mieszkalnego, którego wschodnia i zachodnia część przechodzić mogły w formę wieżową. Wschodnia zaokrąglona zwrócona była w stronę przekopu, natomiast czworoboczna zachodnia zaopatrzona była w ostrołukowy portal bramny i niszę dla mostu zwodzonego. Poniżej, po stronie północno – zachodniej wznosiła się nieduża czworoboczna wieża pełniąca funkcje strażnicze, jako iż kryła zejście do zamkowej studni. Po przeciwnej, południowo – wschodniej stronie w nieco późniejszym okresie wzniesiono prostokątny budynek mieszkalny.
Jeszcze w okresie średniowiecza dookoła zamku utworzono podzamcze, otoczone załamanymi kurtynami muru obronnego i wzmocnionego cylindrycznymi wieżami. Jedną wzniesiono na wschód od skały zamkowej, a podobne w narożniku po stronie zachodniej i północnej przedzamcza. W pierwszej połowie XVI stulecia powstało nowe rozległe podzamcze południowe, które zajmował tzw. Dom Kapitański. Od miasta oddzielone było murami obronnymi oraz nawodnioną fosą, przez którą przerzucono zwodzony most prowadzący do czworobocznej wieży bramnej po stronie południowej. Podobna wieża bramna zapewniała wjazd na podzamcze także od strony północnej.
Stan obecny
Ruiny średniowiecznego zamku zakonserwowano w latach 70-tych XX wieku w formie trwałej ruiny. Niestety zrobiono to w taki sposób, iż obecnie nie ma możliwości wejścia w ich obręb. Najważniejszą częścią ruin pozostaje gotycki zamek górny z pozostałościami domu mieszkalnego i dwóch wież.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Bóna M., Plaček M., Encyklopedie slovenských hradů, Praha 2007.
Wasielewski A., Zamki i zamczyska Słowacji, Białystok 2008.