Historia
Zamek zbudował ród Mariássych pod koniec XIII wieku. Pierwsza pisemna wzmianka o Krásnej Hôrce pochodzi z 1333 roku, przy okazji sporów majątkowych Bebeków z Mariássymi. W 1352 roku w drodze wymiany dóbr przejęli go Bebekowie, którzy władali nim aż do 1565 roku. W XVI wieku rozbudowana i wzmocniona Krásna Hôrka pełniła rolę twierdzy na pograniczu tureckim. Przebudowywana była wpierw w stylu renesansowym, a następnie w barokowym. Te ostatnie zmiany przeprowadzali już przedstawiciele rodu Andrássy, którzy dziedzicznie dzierżyli Krásną Hôrke od 1642 roku, w zamian za wierność dynastii Habsburgów. Do czasu pożaru w 1817 roku zamek był zamieszkiwany. W kolejnych latach został odbudowany, a ostatni właściciel Dionizy Andrássy zmienił go w muzeum rodowe, od 1906 roku udostępnione społeczeństwu. W 1945 roku zamek został skonfiskowany przez władze Czechosłowacji i w 1961 podniesiony do rangi słowackiego zabytku kultury narodowej.
Architektura
Pierwotnie średniowieczny zamek składał się z umieszczonej w najwyższym punkcie wzgórza czworobocznej wieży o wymiarach w planie 10,5 x 9 metrów i przynajmniej trzech kondygnacjach. Grubość jej murów przekraczała 2 metry, a wysokość 10 metrów. Wewnętrzne wymiary wynosiły 5,7 x 5,5 metra, co umożliwiało pełnienie funkcji mieszkalnej. Najniżej znajdowały się spiżarnie i magazyny, nad nimi być może pomieszczenia użytkowe, powyżej zaś izba włodarza. Do wieży od zachodu przylegał mur obronny wydzielający niewielki dziedziniec.
W połowie XIV wieku Bebekowie dobudowali duży, jednopiętrowy, prostokątny, w planie budynek mieszkalny z łamanego kamienia, a całość otoczyli nowym murem obronnym z wieżą bramną. Ów południowy pałac oddzielało od wieży-donżonu wąskie przejście, a jego zachodnia część wyszła daleko poza obszar pierwotnych murów obronnych. Portal wejściowy do pałacu znajdował się po stronie południowo – wschodniej i poprzedzony był zwodzoną kładką. Główna brama do zamku usytuowana była natomiast w północno – zachodnim narożu. W północnej części dziedzińca wykuto w skale studnię, konieczną dla codziennego funkcjonowania mieszkańców zamku.
W pierwszej połowie XVI wieku gotycką warownię otoczono nową linią murów na planie zbliżonym do trójkąta. W ten sposób powstał zamek średni z trzema pół-cylindrycznymi basztami w narożach, przystosowanymi już do użycia broni prochowej. Najmasywniejsza była wydłużona baszta południowa panująca nad drogą wiodącą do zamku. W okresie tym podwyższono także zachodnią część pałacu z początku XIV wieku, nadając mu formę wieżową. Nowa brama wjazdowa usytuowana została na południe od baszty północnej. Była poprzedzona zwodzonym mostem ponad przekopem, a pomiędzy portalem wjazdowym a basztą północną znajdowała się podłużna budowla z przejazdem bramnym. Przy baszcie droga zakręcała i wiodła na wschód wąskim przejściem pomiędzy murem obronnym a podstawą skały zamku górnego, aż do niedużego dziedzińca po stronie południowo – wschodniej, na który wychodził portal wejściowy górnego pałacu.
Najpóźniej rozwinęła się zabudowa zamku dolnego po stronie południowej oraz zewnętrzny mur parchamu po stronie wschodniej. Za nim utworzono taras na którym ustawiane mogły być działa, natomiast narożnik muru zabezpieczyła niewielka cylindryczna baszta.
Stan obecny
Zamek zachował się do czasów współczesnych i uchodzi za jeden z najlepiej utrzymanych na Słowacji, choć na przestrzeni stuleci był wielokrotnie przebudowywany i częściowo zatracił pierwotny wygląd. W zamku znajduje się ekspozycja Muzeum Betliar, która dokumentuje historię i rozwój budowlany zamku oraz styl życia dawnej szlachty. Szczególnie interesująca jest zamkowa kuchnia i kolekcja broni. W chwili obecnej zamek jest zamknięty do odwołania z powodu odbudowy po pożarze.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Bóna M., Plaček M., Encyklopedie slovenských hradů, Praha 2007.
Wasielewski A., Zamki i zamczyska Słowacji, Białystok 2008.