Historia
Kościół św. Michała został zbudowany w drugim trzydziestoleciu XII wieku, prawdopodobnie z inicjatywy lokalnego rycerza lub opactwa benedyktyńskiego w Klížu, stanął on bowiem na gruntach klasztornych. Kościół służył swoim celom przez prawie siedem wieków i był w dobrym stanie jeszcze w 1828 roku. Stopniowo zaczął jednak podupadać w następnych dziesięcioleciach, prawdopodobnie ze względu na fakt, że w 1801 roku zbudowano we wsi nowy kościół, a stary zaczęto zaniedbywać. Renowacja została przeprowadzona przez historyka sztuki Václava Mencla w 1936 roku. Dzięki temu kościół otrzymał nowy dach, płaski strop i drewnianą emporę.
Architektura
Kościół został wzniesiony na stromym zboczu ponad wsią. Mały, kamienny budynek otrzymał prostokątną nawę o wymiarach 3,92 x 5,33 metra, wschodnią, półkolistą apsydę i nietypową, asymetrycznie przyłączoną, cylindryczną wieżę po stronie zachodniej, w środku której biegły schody. Pod dachem we wszystkich narożnikach nawy zamontowano kamienne konsole ozdobione płaskorzeźbą krzyża. Dwa malutkie okna romańskie o obustronnych rozglifieniach, umieszczono jedynie w południowej elewacji nawy, pojedyncze doświetlało dodatkowo apsydę od wschodu. Prosty portal wejściowy z półkolistym tympanonem umieszczono dość nietypowo w narożu zachodniej fasady, tuż przy wieży. Kręcone schody wewnątrz wieżyczki prowadziły na drewnianą emporę w nawie. Pierwotnie sięgała ona aż połowy jej wysokości, gdzie belki osadzono w gniazdach w grubości muru. Wnętrze nawy przykrywał drewniany strop, apsydę natomiast koncha, pierwotnie pokryta barwnymi polichromiami.
Stan obecny
Kościół jest prawdziwym klejnotem romańskiej sztuki budowlanej i zabytkiem wyjątkowy na terenie Słowacji, zachowanym w doskonałym stanie bez żadnych nowożytnych przekształceń, z kilkoma unikalnymi rozwiązaniami (kolista wieża zachodnia, usytuowanie wejścia). Do zachowanych pierwotnych detali architektonicznych należy wczesnoromański portal zachodni, szczelinowe okna, czy koncha apsydy z reliktami malowideł. Dzisiaj kościół nie służy już celom liturgicznym, ale jest usytuowany na użytkowanym cmentarzu.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Mencl V., Stredoveká architektúra na Slovensku, Praha 1937.
Podolinský Š., Románske kostoly, Bratislava 2009.
Tomaszewski A., Romańskie kościoły z emporami zachodnimi na obszarze Polski, Czech i Węgier, Wrocław 1974.