Historia
Zamek w Jelšavie (węg. Jolsva) po raz pierwszy pojawił się w dokumentach w 1243 roku, jednak prawdopodobnie istniał już przed najazdem mongolskim. Został założony z inicjatywy królewskiej, zapewne w celu ochrony cennych terenów górniczych. W 1271 roku był już opuszczony, zapewne z powodu utraty znaczenia, między innymi poprzez budowę zamku w Muráňu. Drugi zamek w Jelšavie, tym razem kamienny w odróżnieniu od wcześniejszej drewniano -ziemnej konstrukcji, został zbudowany przez ród Ratoldovców, dwa kilometry na zachód od miasta, prawdopodobnie w drugiej połowie XIV wieku, gdyż okoliczne ziemie zyskali oni w 1327 roku. Po raz pierwszy zamek wspomniany był w źródłach pisanych w 1421 roku. W 1427 roku ród Ratoldovców z Jelšavy wymarł, a ich majątek przeszedł na króla Zygmunta, który oddał go w zastaw królowej Barbarze. W 1435 roku zastaw przejęli Bebekovie. Był to okres gdy w okolicach miasta działały wojska Jana Jiskry, polskich żołnierzy i bratrzyków. W trakcie toczących się walk musiało dojść do zniszczenia zamku, gdyż w 1453 roku opisywano go jako zrujnowany. Nie został jednak porzucony, a naprawy przeprowadzili członkowie rodu Perenyi lub władający nim od 1466 roku ponownie Bebekovie. Zamek funkcjonował do XVI wieku, a konkretnie do zniszczenia okolic Jelšavy w 1566 roku przez Turków.
Architektura
Zamek wzniesiono na podłużnym wzgórzu i dostosowano do kształtu terenu. Jego głównym elementem była czworoboczna wieża o wymiarach 10 x 10 metrów, położona w zachodniej części grzbietu. Jej mury miały 2,5 metra grubości, tak więc obszerne wnętrza mogły zapewnić przestrzeń mieszkalną. Z północnej i południowej strony od wieży wybiegał mur obronny, który zamykał w przybliżeniu prostokątny dziedziniec (57 metrów długości, 15-20 metrów szerokości), zamknięty dodatkowo jedną lub dwoma ścianami poprzecznymi, w których umieszczono bramy. Grubość murów obwodowych wahała się od 1,3 metra na południowym – wschodzie, przez 2 metry na północnym – zachodzie, do aż 2,5-3 metrów w obu najkrótszych kurtynach. Wjazd do zamku znajdował się od strony północno – wschodniej i poprzedzony był drewnianym mostem ponad suchą fosą. Stamtąd droga biegła na północ i północno – zachodnim stokiem wzgórza. Drugi poprzeczny przekop zabezpieczał przeciwną stronę zamku. Dodatkową obronę zapewniała niewielka wieża w południowo – wschodniej kurtynie muru. W późniejszym etapie rozwoju do wieży dobudowano dodatkowy budynek mieszkalny, być może zajmujący całą szerokość zamku. Dodatkowa zabudowa gospodarcza z pewnością była przystawiona do wewnętrznych ścian murów obwodowych.
Stan obecny
Zamek nie zachował się do czasów współczesnych. Widoczne są jedynie niewielkie kamienne relikty fundamentów. Wstęp na pozbawione większej roślinności wzgórze jest wolny.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Bóna M., Plaček M., Encyklopedie slovenských hradů, Praha 2007.
Wasielewski A., Zamki i zamczyska Słowacji, Białystok 2008.