Historia
Zamek Hričov zbudowany został około początku drugiej połowy XIII wieku, na miejscu starego wielkomorawskiego grodziska, na południe od rzeki Wag, której doliną przebiegał ważny szlak komunikacyjny i handlowy. Pierwsza wzmianka pisemna o nim odnotowana została w 1265 roku, lecz wiadomo, iż w 1254 roku Bela IV darował majątek hryczowski magistrowi Tolušowi, prawdopodobnemu fundatorowi zamku.
Podobnie jak inne zamki królewskie, Hričov często zmieniał dzierżawców. W 1282 roku zostali nim członkowie możnego rodu Balassów, jednak po oblężeniu warownię odebrał im Máté Csák (Matúš Čák), węgierski możnowładca siłą i wpływami tworzący wielkie dominium na ziemiach dzisiejszej zachodniej Słowacji. Po jego upadku i śmierci w 1321 roku zwoleński żupan Donch odzyskał zamek, który powrócił w ręce króla i do XV wieku zarządzany był przez kasztelanów.
Od końca XIV wieku i przez większość XV stulecia zamek często zmieniał właścicieli. W 1392 roku Zygmunt Luksemburczyk podarował go Deziderovi de Kapla, w 1398 roku po skonfiskowaniu jego majątku, otrzymał go Polak Sędziwój z Szubina, możliwe także iż z tytułu żupana trenczyńskiego dzierżył go później Ścibor ze Ściborzyc, jeden z największych magnatów węgierskich doby początku XV wieku, przyjaciel i zaufany króla Zygmunta. W 1424 roku zamek zyskała królowa Barbara Cylejska, która przed 1437 roku powierzyła go kolejnemu polakowi, kasztelanowi Duninowi ze Skrzynna. Kolejni właściciele zmieniali się po odebraniu majątku nielubianej na Węgrzech królowej przez nowego króla Albrechta Habsburga. Był to Ladislav z Necpál, Mikuláš Poliak, od 1466 roku František Háje, po dwóch latach Błażej Podmaniecki i Viliam Tetauer.
W XVI wieku zamek przejęli Zapolyowie i przeprowadzili jego rozbudowę. W czasie walk między Janem Zapolyą a Ferdynandem dwukrotnie przechodził on z rąk do rąk, aż w końcu znalazł się pod władzą Habsburgów. W swych rękach utrzymali go ostatecznie Podmanieccy, zwolennicy Zapolyi. W 1563 roku stał się własnością Thurzonów, którzy opuścili go w 1574 roku przenosząc się do wygodniejszej rezydencji w Bytčy. Od tego czasu zamek zamieszkiwała służba i nieduża załoga. Rozbudowa zamku była ograniczona z powodu ukształtowania i wielkości wzgórza, na którym się znajdował. Dlatego też niewielki Hričov stracił znaczenie wojskowe i nie mógł przeciwstawić się oblężeniu w 1605 roku przez hajduków Bocskaya. Mimo iż nie odniósł większych zniszczeń, to i tak niedługo później został opuszczony i powoli zaczął popadać w ruinę.
Architektura
Zamek został zbudowany na szczycie wzgórza otoczonego z trzech stron stromymi urwiskami. W XIV wieku składał się z usytuowanego w najwyższej części skały zamku górnego oraz niedużego podzamcza po stronie południowej i zachodniej. Jego bramę umieszczono po stronie południowo – wschodniej w pobliżu czworobocznej, otwartej od strony dziedzińca baszty.
Na skutek późnogotyckiej rozbudowy zamek został znacznie powiększony. Wjazd w obręb nowego południowego podzamcza prowadził wówczas przez dwie naturalne skalne szczeliny po stronie południowo – wschodniej, które po przegrodzeniu murem stały się bramami zamkowymi. Pierwsza zapewniała wjazd na dziedziniec podzamcza, a druga prowadziła z podzamcza przez długi korytarz nad wschodnim urwiskiem do czworobocznej wieży bramnej zamku górnego. W niej droga wjazdowa zakręcała by po parunastu metrach osiągnąć miniaturowy dziedziniec. Nad majdanem podzamcza górowała kwadratowa, starsza, XIV-wieczna baszta, wówczas włączona już w obręb zabudowy przedniego pałacu. Za nim stała dalsza zabudowa mieszkalna: tylny, górny oraz tzw. średni pałac Od strony wschodniej, poniżej skalistych skarp, znajdowało się kolejne obwarowane podzamcze.
Stan obecny
Zamek zachował się w postaci trwałej ruiny. W najlepszym stanie przetrwały mury dużego, czworokątnego budynku mieszkalnego oraz pałacu, najmniej zostało z bramy wejściowej. Wejście na teren zamku jest wolne.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Bóna M., Plaček M., Encyklopedie slovenských hradů, Praha 2007.
Stredoveké hrady na Slovensku. Život, kultúra, spoločnosť, red. D.Dvořáková, Bratislava 2017.
Wasielewski A., Zamki i zamczyska Słowacji, Białystok 2008.