Historia
Kościół został zbudowany około drugiego trzydziestolecia XIII wieku. Sama wieś Hokovce, leżąca przy ważnej średniowiecznej drodze łączącej Ostrzyhom ze środkowosłowackimi miastami górniczymi i Polską, wymieniona została w źródłach pisanych po raz pierwszy w 1245 roku, jako część dóbr klasztoru premonstratenskiego w Šahach. W połowie XV wieku wybudowano nowe wieloboczne prezbiterium, które zastąpiło mniejsze, późnoromańskie. W latach 1743-1744, po klęsce pożaru, budowla przeszła barokową przebudowę, natomiast w 1854 roku dostawiono wieżę na zachód od gotyckiej nawy. Gruntowna renowacja kościoła została zrealizowana w 1958 roku. Budynek otrzymał nowy dach, odkryto też romańską kamieniarkę i gotyckie okna na południowej ścianie nawy. Dalsze prace prowadzono w latach 1996-1997 i 2008-2009.
Architektura
Kościół pierwotnie był prostą budowlą składającą się z jednonawowego, prostokątnego w planie korpusu, prawdopodobnie zakończonego na wschodzie półkolistą apsydą. W połowie XV wieku usunięto starą apsydę, a na jej miejscu wzniesiono prezbiterium gotyckie o wielobocznym zamknięciu po stronie wschodniej, jedynie w niewielkim stopniu węższe i niższe niż nawa. Pomimo rozbudowy kościół pozostał budowlą bezwieżową, co najwyżej na przykościelnym cmentarzu mogła funkcjonować wolnostojąca, drewniana dzwonnica.
Nawę początkowo oświetlały od południa małe, niskie, półkoliście zamknięte okna romańskie, a następnie wczesnogotyckie ostrołukowe, wąskie lecz wysokie okna z kamiennymi maswerkami. Mury prezbiterium wzmocniono przyporami, pomiędzy którymi przepruto ostrołukowe, dwudzielne okna. Zarówno w okresie romańskim jak i gotyckim, elewacja północna kościoła, zgodnie ze średniowieczną tradycją budowlaną, pozbawiona była otworów. Wejście do wnętrza prowadziło od momentu przebudowy gotyckim portalem w ścianie zachodniej. Gotycki portal siodłowy (dwuramienny) prowadził także z prezbiterium do północnej zakrystii.
W środku kościoła prezbiterium nakryto żebrowym sklepieniem sieciowym nawiązującym do stylu Petra Parlera. Żebra opuszczono na wsporniki, z których trzy otrzymały formę figuralną. Na dwóch ukazano patronów kościoła, św. Piotra i Pawła, na trzecim zapewne fundatora przebudowy. W ścianach prezbiterium umieszczono dwie wnęki: półkolistą, sfazowaną, przeznaczoną na sedilia, oraz mniejszą, ostrołuczną na kościelne precjoza. Nawę pierwotnie przykrywał drewniany strop lub otwarta więźba dachowa.
Stan obecny
Z okresu romańskiego zachowała się co najmniej zachodnia część południowej ściany nawy, gdzie przetrwały zamurowane romańskie okna, z których jedno jest częściowo zakryte nowszą przyporą. Prezbiterium wraz ze sklepieniem i kilkoma detalami architektonicznymi pochodzi z okresu gotyku. Średniowieczny jest także portal zachodni, portal do zakrystii i dwa zamurowane okna o wczesnogotyckich kształtach we wschodniej części południowej ściany nawy. W północnej ścianie prezbiterium znajduje się kamienne, gotyckie pastoforium. Unikalnym detalem architektonicznym są płaskorzeźbione wsporniki sklepienne w prezbiterium kościoła.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Slovensko. Ilustrovaná encyklopédia pamiatok, red. P.Kresánek, Bratislava 2020.
Súpis pamiatok na Slovensku, zväzok prvý A-J, red. A.Güntherová, Bratislava 1967.