Historia
Pierwsza wzmianka o kościele parafialnym w Bardejovie pochodzi z 1247 roku. Należał on wówczas do opactwa cysterskiego leżącego w Koprzywnicy na terenie Polski. Jego członkowie osiedli na terenie Szaryszu na początku XIII wieku i przebywali w Bardejowie do około 1269 roku, kiedy to miasto znów stało się własnością królewską. Kolejny dokument poświadczający istnienie kościoła pochodzi z 1320 roku, a pierwszych miejscowych księży, Jana i Henryka, wspominano w 1330 roku, w związku z płaceniem dość wysokiego papieskiego czynszu wynoszącego 24 grosze. W 1352 roku król zezwolił miastu Bardejov na organizowanie dorocznych jarmarków po święcie św. Idziego, patrona miejscowego kościoła. Wkrótce potem władze miejskie zadecydowały o gruntownej przebudowie świątyni, a w zasadzie o wzniesieniu nowej budowli na miejscu starej.
Budowę kościoła św. Idziego rozpoczęto około połowy XIV wieku, a pierwszy etap, czyli budowa korpusu, został zakończony do 1415 roku. W 1448 roku rozpoczęto powiększanie i przebudowę świątyni. Pod kierownictwem mistrza Mikuláša Lapicidy dobudowano zakrystię i prezbiterium, którego sklepienie po niedługim czasie zawaliło się, prawdopodobnie w wyniku błędów konstrukcyjnych. Do naprawy kościoła w 1464 roku został wezwany mistrz Štefan z Koszyc, który w tym czasie brał udział w budowie koszyckiej katedry św. Elżbiety. W kościele św Idziego oprócz remontu, dobudował on także kaplicę św. Katarzyny ponad zakrystią. W 1462 roku chcąc upiększyć swoją świątynię, mieszczanie Bardejova zwrócili się do mistrza Jakuba z polskiego Sącza o budowę nowego, wspaniałego ołtarza. W latach 1482-86 od południa dobudowano trzy kaplice, w XV wieku wzniesiono także wieżę od strony południowej. Budowa i wyposażanie kościoła została zakończona zasklepieniem głównej nawy w latach 1513 – 1518.
W kolejnych wiekach kościół nawiedzały liczne klęski. Oprócz kilku dużych pożarów były to głównie trzęsienia ziemi. Pierwszy z nich miał miejsce w 1725 roku, kiedy to zawaliła się wieża, drugi w 1836 roku, kiedy w trzech miejscach pękły mury kościoła. Katastrofalny pożar w Poniedziałek Wielkanocny w 1878 roku, kiedy spłonęło niemal całe miasto, przyniósł także kościołowi znaczne zniszczenia (spalony dach). Wymusił ona również gruntowną renowację połączoną z odbudową. W jej trakcie architekt Imrich Steindl usunął naleciałości renesansowe, które zostały zastąpione neogotyckimi. W 1898 roku odbudowano wieżę kościoła. Odnowione zostały także filary i mury głównej nawy oraz sklepienia kaplic.
Architektura
Kościół składa się z bazylikowego korpusu o trzech nawach i trzech przęsłach oraz z prezbiterium o równej wysokości i szerokości co nawa główna. Przed jego budową kościół od wschodu kończył się jedynie czworoboczną apsydą, natomiast prezbiterium z połowy XV wieku zostało zamknięte trójbocznie. W południowo – zachodnim narożniku korpusu usytuowano czworoboczną, masywną wieżę, oryginalnie prawdopodobnie nakrytą dachem czterospadowym z krótką kalenicą. Kościół na zewnątrz obwiedziony został uskokowymi przyporami, między którymi umieszczone zostały duże ostrołukowe okna z maswerkami. Od strony północnej do prezbiterium przystawiona została zakrystia z kaplicą św. Katarzyny na piętrze, oboma pochodzącymi z drugiej połowy XV wieku. Do południowej strony nawy w latach 1482 – 1486 dobudowane zostały trzy gotyckie kaplice: Matki Bożej, św. Elżbiety i św. Andrzeja. Wnętrza kościoła nakryte zostało nieregularnymi sklepieniami sieciowymi (nawa główna, prezbiterium, kaplice, zakrystia) oraz krzyżowo żebrowymi (nawy boczne), a arkada łuku tęczowego otrzymała formę ostrołukową.
Stan obecny
Wewnątrz kościoła do dnia dzisiejszego zachowały się cenne zabytki z okresu średniowiecza. Wśród nich wyróżnia się zespół jedenastu gotyckich tryptyków, między innymi ołtarz św. Anny z końca XIV wieku, ołtarz Matki Boskiej Bolesnej z lat 1430-1440 oraz jeden z cenniejszych na Słowacji, ołtarz Narodzenia Pana. Z innych gotyckich zabytków zachowała się spiżowa chrzcielnica z XV wieku, kamienne pastoforium, stalle z XV stulecia oraz gotycka grupa Ukrzyżowania z 1485 roku, umieszczona na belce tęczowej.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Strona internetowa obnova.sk, History and architecture of the cathedral in Bardejov.
Strona internetowa rkfubardejov.sk, Bazilika sv. Egídia.