Banská Štiavnica – kościół Panny Marii Śnieżnej

Historia

   Kościół wzniesiony został w latach 1512-1514 z datków bogatych górników, a zwłaszcza z donacji burmistrza Banskiej Štiavnicy, Erazmusa Roessla. Być może przy budowie sklepienia jego prezbiterium udział brał warsztat sławnego mistrza Antona Pilgrama. W 1580 roku nawa kościoła został powiększona na koszt miasta, natomiast w XVIII wieku całość została odnowiona. Wzniesiono też wówczas wieżę na kalenicy dachu nawy. Podczas drugiej wojny światowej kościół został spalony. Naprawiano go w latach 1947-1950, przy czym barokowa wieża nie została już odtworzona. Ostatnie większe prace remontowe prowadzono w 2014 roku.

Architektura

   Kościół zbudowany został po południowej stronie miasta lokacyjnego, na wzgórzu Frauenberg. U schyłku średniowiecza była to późnogotycka, orientowana względem stron świata, bezwieżowa budowla o wydłużonym, jednonawowym korpusie i węższym, krótkim prezbiterium, po stronie wschodniej zamkniętym wielobocznie. Korpus pierwotnie był dwuprzęsłowy, ale w ostatniej ćwierci XVI wieku przedłużono go o dwa dodatkowe przęsła o tej samej szerokości i wysokości.
   Nawa kościoła została wzmocniona licznymi przyporami, natomiast niewielkie prezbiterium uzyskało gładkie, nie rozczłonkowane wertykalnie elewacje. Obie części odróżnił też cokół z profilowanym gzymsem, którego prezbiterium nie otrzymało. Ściany przepruto ostrołucznymi oknami, przy czym zgodnie ze średniowieczną tradycją budowlaną elewacja północna została ich pozbawiona. Ostrołuczne utworzono też portale wejściowe w nawie: północny i zachodni. Głównym, bardziej ozdobnym był portal zachodni z przeplatającym się profilowaniem wyrastającym z cokołu, podczas gdy ościeża północnego jedynie sfazowano.
   Wnętrze nawy pierwotnie nie było przykryte sklepieniem. W prezbiterium założono późnogotyckie sklepienie z siecią prostych i zagiętych żeber, tworzących dynamiczne motywy zbliżone do gwiazd. Żebra opuszczono na przyścienne podkładki, ustawione w popularne w regionie tzw. jaskółcze ogony, czyli przecinające się żebra tworzące na ścianach rozwidlenia.

Stan obecny

   Kościół pomimo późnej daty budowy i jeszcze późniejszej rozbudowy posiada dziś w większości charakter późnogotycki. Jego najcenniejszym elementem jest sklepienie prezbiterium, przypisywane szkole architekta Antona Pilgrama. Warto też zwrócić uwagę na dwa portale nawowe, z których północny jest dziś zamurowany. Wnętrze korpusu nawowego posiada wystrój nowożytny.

pokaż zabytek na mapie

powrót do indeksu alfabetycznego

bibliografia:
Slovensko. Ilustrovaná encyklopédia pamiatok, red. P.Kresánek, Bratislava 2020.