Historia
Kościół w Żabinie (Schabenau) po raz pierwszy odnotowany został w źródłach pisanych w 1326 roku, a następnie w 1372 roku („rector ecclesie in Sabin”), jednak wzniesiony został dużo wcześniej, w drugiej ćwierci XIII wieku. W drugiej połowie XVI wieku przejęty został przez protestantów i użytkowany przez nich do 1654 roku, kiedy to powrócił w ręce katolików. Prawdopodobnie w XIX stuleciu powiększono go o kruchtę i zakrystię, a następnie poddano renowacji w 1932 i 1960 roku.
Architektura
Kościół średniowieczny składał się z krótkiego, jednonawowego korpusu na planie prostokąta o wymiarach wnętrza 6,8 x 5,6 metra, połączonego na wschodzie z węższym i niższym prezbiterium wielkości 4,6 x 4,5 metra, także wzniesionym na planie czworoboku (zbliżonego do kwadratu) oraz z czworoboczną, niewysoką wieżą dostawioną do elewacji zachodniej. Kościół wzniesiony został z cegieł układanych w wątku wendyjskim. Usytuowano go pośrodku wsi, na niewielkim wzniesieniu.
Mury kościoła wzmocniono w narożnikach przyporami, ukośnie usytuowanymi w ścianie wschodniej prezbiterium i zachodniej wieży, natomiast prostopadłymi do osi kościoła w korpusie. Elewacje nawy i prezbiterium kościoła ozdobiono podokapowymi fryzami ząbkowanymi oraz porozdzielano ostrołucznymi oknami, pierwotnie stosunkowo wąskimi, rozglifionymi zarówno do wnętrza jak i na zewnątrz. Tradycyjnie wyróżniało się większe okno wschodnie prezbiterium, wypełnione dwudzielnym maswerkiem. Główne wejście do nawy prowadziło poprzez ostrołuczny portal od południa.
Wewnątrz wieży, na poziomie drugiej kondygnacji pierwotnie znajdowała się empora, otwarta na nawę arkadą. Była ona, podobnie jak nawa i prezbiterium, przykryta sklepieniem krzyżowo – żebrowym opartym na wspornikach. Żebra sklepienne spięte zostały zwornikami o kształtach rozet.
Stan obecny
Kościół zachował do dnia dzisiejszego pierwotny układ przestrzenny, powiększony o nowożytną kruchtę i zakrystię, obie wykonane z cegły maszynowej. Spośród średniowiecznych detali architektonicznych przetrwały fryzy na zewnętrznych elewacjach, okno wschodnie z maswerkiem, okno południowe w prezbiterium, portal południowy w nawie i sklepienia. Pozostałe średniowieczne okna zostały albo zamurowane albo powiększone, przebito też w XIX wieku nowe wejście do wieży.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Kozaczewski T., Wiejskie kościoły parafialne XIII wieku na Śląsku (miejscowości S-Ż) i na Łużycach, Wrocław 1994.
Pilch J., Leksykon zabytków architektury Dolnego Śląska, Warszawa 2005.
Świechowski Z., Architektura na Śląsku do połowy XIII wieku, Warszawa 1955.
Tomala J., Murowana architektura romańska i gotycka w Wielkopolsce, tom 1, architektura sakralna, Kalisz 2007.