Historia
Wieża mieszkalno – obronna w Witkowie zbudowana została około roku 1400 przez jednego z przedstawicieli rodu von Warnsdorf, prawdopodobnie Franczke von Warnsdorf. Po 1431 roku rezydowali tam jego synowie: Kaspar, Nickel oraz Stibor, a także Hans von Warnsdorf. W drugiej połowie XV wieku jedynym właścicielem wsi był już tylko Nickel, a potem jego spadkobiercy. W okresie tym zrealizowano pierwszą dużą przebudowę, obejmującą m.in. zmianę układu okien na piętrze i zawieszenie wykusza na południowo-wschodniej ścianie, pełniącego zapewne funkcję kaplicy. Około 1560 roku wieżę podwyższono o jedno piętro, powierzchnię użytkową zwiększył ponadto dom powstały w południowej części muru obwodowego. W tym czasie wieś należała do rodziny von Schoenach. Po bezpotomnej śmierci jej ostatniego przedstawiciela w 1596 roku, majątek przeszedł na własność Henryka von Dohna i jego następców, którzy przebywali tam do roku 1711. Kolejni właściciele nie mieszkali już w wieży. Po 1945 roku wieżę upaństwowiono.
Architektura
Wieżę wzniesiono na spłaszczeniu stożkowatego kopca o średnicy majdanu wynoszącej około 20 metrów, pośród podmokłych łąk w dolinie rzeki Bobrzanki. Kopiec miał 2,5 metra wysokości i otoczony został fosą o szerokości wahającej się między 10 a 15 metrów. Od strony północnej i wschodniej odkryto również ślady ziemnego wału o wysokości 1,5 metra.
Centralną część kopca zajął wieżowy budynek na planie zbliżonym do kwadratu o bokach 10,7 x 11,1 metrów, wzniesiony z głazów narzutowych i cegły. Wysokość wieży osiągnęła do gzymsu 12 metrów, natomiast do kalenicy 18,7 metra. Podzielona została na cztery kondygnacje (wraz z piwnicą), poprzedzielane w środku ścianami działowymi na trzy pomieszczenia w piwnicy i przyziemiu oraz cztery pomieszczenia na piętrach. Oryginalnie jednak w średniowieczu nie miały one wewnętrznych podziałów murowanych. Piwnica została nakryta wysokim sklepieniem kolebkowym, a trzy kondygnacje nadziemne pierwotnie zwieńczono drewnianymi stropami. Przyziemie oświetlały otwory szczelinowe, natomiast piętra, wąskie, wysokie okna. Do wieży prowadziły trzy portale: jeden z poziomu przyziemia, jeden do piwnicy oraz górny z progiem na wysokości 4 metrów. W elewacji północno – zachodniej umieszczono wykusz latrynowy.
W trakcie przebudowy z około połowy XV wieku elewacje zewnętrzne drugiego piętra ozdobiono płaskimi, tynkowanymi blendami oraz reprezentacyjnym, prawdopodobnie kaplicznym wykuszem na pierwszym piętrze. Wewnątrz wieży odkryto także malowidła z około połowy XV wieku przedstawiające m.in. sceny ze ślubu ówczesnego właściciela Nickela von Warmsdorf.
Wieżę pierwotnie otaczała wspomniana już fosa, wzmocniona w późniejszym czasie wałem oraz murem obronnym z półkolistą basztą oraz czworobocznym budynkiem bramnym. Brama, którą poprzedzał most zwodzony, umieszczona była w południowym odcinku obwarowań.
Stan obecny
Wieża zachowała się do dnia dzisiejszego wraz z fragmentem XVI-wiecznych obwarowań i przyległym do nich budynkiem. Jej pierwotny wygląd zmieniony został głównie z powodu przeprucia dużych nowożytnych okien oraz dostawieniem murowanych schodów wiodących do wejścia. Zmieniony został także pierwotny układ pomieszczeń poprzez wstawienie ścianek działowych. Wieża jest obecnie własnością prywatną i czeka na gruntowne prace remontowe. W związku z tym niestety nie ma możliwości zwiedzania jej wnętrz.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Chorowska M., Rezydencje średniowieczne na Śląsku, Wrocław 2003.
Leksykon zamków w Polsce, red. L.Kajzer, Warszawa 2003.
Nowakowski D., Siedziby książęce i rycerskie księstwa głogowskiego w średniowieczu, Wrocław 2008.
Nowakowski D., Śląskie obiekty typu motte, Wrocław 2017.