Historia
Kościół w Tymowie (Thiemendorf), pierwotnie pod wezwaniem Najświętszej Marii Panny, zbudowany został pod koniec pierwszej połowy XIII wieku. W 1286 roku w źródłach pisanych odnotowana została sama wieś (jako własność książęca), natomiast kościół wspomniany został bezpośrednio dopiero w 1335 roku („ecclesia de villa Tymonis”). W pierwszej połowie XVI wieku świątynię powiększono o wieżę, a niedługo później przekazano gminie protestanckiej. Nowożytne renowacje budowli przeprowadzano w XVIII i XIX stuleciu. Po drugiej wojnie światowej, gdy zabytek wrócił w ręce katolików, nadane zostało nowe wezwanie Matki Boskiej Bolesnej.
Architektura
Kościół pierwotnie prezentował typowy układ dla wczesnogotyckich, wiejskich budowli sakralnych na Śląsku. Składał się z prostokątnej w planie, dość mocno wydłużonej nawy o wymiarach wnętrza 14,9 x 9,2 metra oraz z prostokątnego prezbiterium po stronie wschodniej, wielkości 8,8 x 7 metrów. Całość wzniesiona została z cegły układanej w wątku wendyjskim na podmurówce z kamienia polnego. U schyłku średniowiecza bryła kościoła powiększona została o późnogotycką wieżę dostawioną na osi elewacji zachodniej nawy.
Ściany kościoła przeprute zostały stosunkowo wąskimi, ostrołucznie zamkniętymi oknami o obustronnych rozglifieniach. Jedynie w późniejszej wieży zastosowano małe otwory zwieńczone łukami odcinkowymi oraz duże okna półkoliste na najwyższej kondygnacji z dzwonami, wypełnione ceglanym laskowaniem. Elewacje nawy i prezbiterium ozdobiono fryzami podokapowymi (arkadowy i ząbkowy), wieżę zaś wnękami półkolistymi i o kształtach kratownic.
Wejście do wnętrza kościoła prowadziło od południa: w prezbiterium portalem dla plebana i w nawie portalem dla wiernych. Portal nawy otrzymał formę uskokową, ostrołuczną, z bocznymi kolumienkami. Wysunięto go nieznacznie przed lico murów. Przestrzeń za nim przykrywał drewniany strop lub otwarta więźba dachowa, natomiast w prezbiterium założono sklepienie sześciodzielne z żebrami spiętymi zwornikiem w kształcie rozety i wspartymi na geometrycznych wspornikach. Z tego powodu ścianę prezbiterium od wschodu wzmocniono dwoma przyporami.
Stan obecny
Kościół zachował średniowieczny układ przestrzenny wraz ze sklepieniem w prezbiterium, częściowo z oknami (wschodnie w prezbiterium, południowe w zachodniej części nawy), dwoma portalami południowymi (ten w prezbiterium obecnie jest zamurowany) oraz widocznymi na zewnętrznych elewacjach fryzami. We wnętrzu zachował się zespół malowideł późnogotyckich z początku XVI wieku. W okresie nowożytnym dobudowano zakrystię oraz obniżono dachy, co widać po śladzie na wschodniej ścianie wieży.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Kozaczewski T., Wiejskie kościoły parafialne XIII wieku na Śląsku (miejscowości S-Ż) i na Łużycach, Wrocław 1994.
Pilch J., Leksykon zabytków architektury Dolnego Śląska, Warszawa 2005.
Świechowski Z., Architektura na Śląsku do połowy XIII wieku, Warszawa 1955.
Świechowski Z., Architektura romańska w Polsce, Warszawa 2000.