Historia
Zamek zbudowany został prawdopodobnie w drugiej połowie XIII wieku. Możliwe, że został wzniesiony z inicjatywy rodu Gryfitów lub cystersów ludźmierskich, którym Gryfici powierzyli misję kolonizacji Podhala. Po raz pierwszy szaflarska budowla odnotowana została w przekazach pisanych w 1338 roku. Wspomniano wówczas tamtejszego burgrabiego, czy też kasztelana Piotra ze Słupi („Petrus de Slup castellanus”). Piotr mógł ewentualnie pełnić też urząd starosty, bowiem zamek został zabrany pierwotnym dziedzicom przez Kazimierza Wielkiego, w celu uporządkowania spraw związanych z obronnością południowych rubieży kraju. W późniejszym okresie Szaflary pozostawały w rękach dzierżawców, między innymi Ratułdów, Pieniążków i Komorowskich. Zamek popadł w ruinę na początku XVI wieku. W XIX wieku, rodzina Uznańskich, ówczesnych właścicieli majątku, wzniosła murowany pawilon na fundamentach centralnej wieży zamku.
Architektura
Zamek zbudowany został na niedużym wzniesieniu, wysuniętym w stronę płynącego po wschodniej stronie Białego Dunajca. Stał na spłaszczonym fragmencie terenu o wymiarach około 20 x 30 metrów, który od północy i wschodu kończył się skalistymi skarpami, natomiast od południa stromym stokiem. Najbardziej dogodne podejście na kulminację wzniesienia wiodło od zachodu, gdzie zbocze opadało łagodniej w stronę płaskowyżu.
Zamek był konstrukcją murowano-drewnianą, z centralnym elementem prawdopodobnie w postaci wieży mieszkalnej na rzucie kwadratu. Otaczał ją mur obwodowy o trzech bokach prostych i jednym boku zaokrąglonym, poprowadzony wzdłuż krawędzi wzniesienia. Możliwe, iż około 1474 roku Piotr Komorowski dodatkowo wzmocnił zamek kamiennym wałem. W tym okresie droga do zamku prowadziła przez drewniany most i usytuowane po stronie zachodniej przedbramie o formie zbliżonej do barbakanu.
Stan obecny
Zamek nie zachował się do czasów dzisiejszych. Obecnie teren po nim jest częściowo zastawiony nowożytnymi i współczesnymi zabudowaniami, co przyczyniło się do znacznego zatarcia warstw kulturowych i reliktów pierwotnych murów zamku. Zachowała się jedynie część fundamentów muru obwodowego z początku XIV wieku oraz resztki wału usytuowanego od strony południowej. Nowożytny pawilon w środkowej części założenia ma się znajdować na fundamentach dawnej wieży mieszkalnej.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Guerquin B., Zamki w Polsce, Warszawa 1984.
Kołodziejski S., Średniowieczne rezydencje obronne małopolskich Gryfitów. Uwagi do problematyki badawczej, „Acta Universitatis Lodziensis”, 20/1996.
Leksykon zamków w Polsce, red. L.Kajzer, Warszawa 2003.
Moskal K., Zamki w dziejach Polski i Słowacji, Nowy Sącz 2004.