Historia
Wieś Sułowo (Schulen) założona została w 1335 roku. Planowano w niej wybudować kościół, uposażony w akcie lokacji tylko dwoma włókami ziemi i podporządkowany parafii w Kiwitach. Po zniszczeniu wsi i tej pierwszej, zapewne drewnianej lub szachulcowej świątyni, zapewne na skutek najazdu litewskiego, w 1356 roku biskup Jan Strypok przekazał miejscowym chłopom dziesięć dodatkowych włók z lasem, aby zachęcić do osiedlenia się w Sułowie i odbudowy. Akcja ta powiodła się, a około 1420 – 1450 roku wzniesiono murowany już kościół, ze szczytami wzorowanymi (a nawet lekko wzbogaconymi) na farach w Tłokowie czy Kolnie. Około 1700 roku dostawiono do kościoła drewnianą wieżę. W XVIII wieku zmieniono wewnętrzny wystrój i wyposażenie świątyni. W XIX stuleciu powiększono okna kościoła.
Architektura
Kościół uzyskał prostą formę i niewielką bryłę, typową dla średniowiecznej wsi warmińskiej. Wzniesiono go z kamienia polnego w dolnych partiach oraz cegły w wiązaniu wendyjskim i gotyckim. Salową budowlę wzniesiono na planie prostokąta bez wydzielonego zewnętrznie z bryły prezbiterium. Przy wschodniej części ściany północnej usytuowano zakrystię, a od południa przed wejściem dostawiono kruchtę.
Murów nawy nie podparto przyporami, a więc sklepienie nie zostało wewnątrz założone, ani nie było nawet planowane. W ścianach przebito dwa okna od południa, jedno od północy oraz dwa od wschodu. Te ostatnie oflankowały umieszczoną na osi ostrołuczną wnękę. Jedyną ozdobą elewacji zewnętrznych był tynkowany fryz pod okapem dachu. Wejście do wnętrza wiodło od południa przez wspomnianą kruchtę i od zachodu.
Ściany zachodnią i wschodnią nawy ozdobiono okazałymi schodkowymi, siedmioosiowymi szczytami. Podzielone zostały one wertykalnie trójkątnymi w przekroju lizenami, horyzontalnie natomiast tynkowanymi fryzami które przecięły lizeny. W uzyskane w ten sposób wolne przestrzenie osadzono ostrołuczne, tynkowane płyciny, a w centralną oś bardzo wąskie, nieco nieregularne (zwężające się ku górze) tynkowane zagłębienie. Ponadto pod każdym stopniem utworzono kolistą blendę, natomiast powyżej trzy sterczyny z których jedna zawsze była przedłużeniem lizeny.
Stan obecny
Kościół jest dziś malowniczą, niewielką, wiejską budowlą sakralną o gotyckim charakterze, z nowożytną, drewnianą wieżą która przysłoniła szczyt zachodni. Przebudowany został szczyt kruchty oraz środkowe zwieńczanie szczytu wschodniego. Okna zostały powiększone w okresie nowożytnym, jedynie po stronie północnej widoczne są pozostałości zamurowanego oryginalnego okna.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Die Bau- und Kunstdenkmäler der Provinz Ostpreußen, Die Bau- und Kunstdenkmäler in Ermland, red. A.Boetticher, Königsberg 1894.
Herrmann C., Mittelalterliche Architektur im Preussenland, Petersberg 2007.