Rytro – zamek

Historia

   Zamek został zbudowany prawdopodobnie na przełomie XIII i XIV wieku, lecz nie wiadomo kto był jego fundatorem. Za czasów Władysława Łokietka należał on do domeny królewskiej i stanowił ochronę komory celnej na Popradzie. Od początku XV wieku pozostawał w rękach tenutariuszy: Jakusza z Boturzyna herbu Czewoja, a po nim przedstawicieli rodu Toporczyków. W XVI wieku zamkiem administrował Piotr Kmita, jeden z najbogatszych i najbardziej wpływowych ludzi w Polsce. Prawdopodobnie jeszcze za jego rządów, około połowy XVI wieku, zamek spłonął w niewyjaśnionych okolicznościach. Ostatni tenutariusz, Stanisław Garnysz, podstoli króla Zygmunta Augusta, nie podjął próby odbudowy warowni, która wkrótce potem popadła w całkowitą ruinę.

Architektura

   Zamek położony był na wysokim wzgórzu wznoszącym się na prawym brzegu Popradu. Najwcześniejszym elementem była cylindryczna wieża zbudowana z piaskowca o średnicy 9,5 metra. Jej mury u podstawy miały 3 metry grubości, a otwór wejściowy znajdował się niemal 6 metrów powyżej poziomu dziedzińca. Pierwotnie można było dostać się do niej po drabinie, a później z drewnianego ganku na murze obronnym. Był to typowy przykład stołpu.
   W drugiej fazie wzniesiono mur obwodowy poprowadzony po krawędzi wzgórza. Przy zachodniej kurtynie stanął dom mieszkalny o układzie dwudzielnym, natomiast po południowej stronie przetrwały elementy budowli związanej z wjazdem do zamku. Budynek bramny wzmocniony był od południowej strony trzema potężnymi przyporami i poprzedzony głębokim przekopem nad którym przerzucono most zwodzony. Część wschodnia zamku, zamknięta zaokrąglonym murem, flankowała drogę wjazdową do zamku. Nie natrafiono dotąd na studnię lub cysternę, nie wiadomo zatem w jaki sposób zaopatrywano warownię w wodę.

Stan obecny

   Do czasów współczesnych z zamku zachowały się ruiny wieży do wysokości 10 metrów i resztki murów oraz bramy wjazdowej. Po przeprowadzeniu w ostatnich latach praz zabezpieczających, zamek udostępniono dla zwiedzających.

pokaż zabytek na mapie

powrót do indeksu alfabetycznego

bibliografia:
Leksykon zamków w Polsce, red. L.Kajzer, Warszawa 2003.
Moskal K., Zamki w dziejach Polski i Słowacji, Nowy Sącz 2004.