Historia
Most na rzece Sajnie w Reszlu, zwany Wysokim lub Rybackim, przypuszczalnie został wybudowany około drugiej połowy XIV wieku, choć wzniesienie konstrukcji murowanej nastąpić mogło później, nawet przed połową XVI wieku. W źródłach pisanych most wspomniany został po raz pierwszy w 1475 roku („bruckeyseyne”), bez adnotacji jakiej był konstrukcji. W okresie wczesnonowożytnym poddawany musiał być licznym naprawom i przekształceniom. Zapewne temu celowi służyło 41 bali dębowych, które w 1564 roku zostały zatrzymane i wywołały konflikt między radą miasta a starostą szestneńskim. Prawdopodobnie w XVII wieku filary mostu wzmocniono przyporami, a w XVIII wieku zamurowane zostały arkady, pozostawiono jedynie przepust na dole części środkowej. W pierwszej połowie XIX wieku most powiększony został o dodatkowe, czwarte przęsło. W drugiej połowie tamtego stulecia w półkolistych arkadach rzekomo wybudowano cele więzienne, ale co bardziej prawdopodobne urządzono tam mieszkania dla biedoty. Zostały one usunięte przed połową XX wieku. W latach 1958 – 1960 przeprowadzony został gruntowny remont mostu, powtórzony w latach 1994 – 1999, kiedy to zrekonstruowano trzy łuki.
Architektura
Most zbudowany został na rzece Sajnie, zwanej także Izerą od niemieckojęzycznej nazwy Zaine lub Eiser, w miejscu gdzie płynęła ona głębokim jarem o bardzo stromych brzegach. Przerzucony został niemal prostopadle w stosunku do koryta. Prowadził do umieszczonej w linii miejskich murów obronnych bramy Rybackiej, usytuowanej w północno – wschodniej części Reszla. Wymurowany został kamieni otoczaków, z których utworzono podmurówkę, oraz z cegły o gotyckich rozmiarach (28 x 14 x 8 cm) układanej w wątku polskim (gotyckim), a więc naprzemiennie główką i wozówką skierowanymi do lica. Konstrukcja mostu opierała się na masywnych czworobocznych filarach, co najmniej dwóch a prawdopodobnie trzech lub czterech. Nie wiadomo czy już w średniowieczu rozpięte były pomiędzy nimi murowane arkady, czy też górna część mostu była jeszcze konstrukcji drewnianej. Długość mostu wynosić mogła około 30-35 metrów, wysokość natomiast około 13-14 metrów.
Stan obecny
Obecnie widoczny most różni się znacznie od średniowiecznego pierwowzoru. Spośród partii gotyckich zachowały się jedynie dolne części zachodnich filarów, które od strony zewnętrznej zostały w trakcie prac naprawczych przelicowane. Jeszcze mocniej przemurowany został gotycki filar wschodni. Zarówno arkady jak i cały pomost, są już elementami nowożytnymi, powstałymi w trakcie licznych napraw i przekształceń (obecne łuki po raz ostatni rekonstruowano w latach 90-tych w technice ceglano – żelbetowej). Dzisiejsza długość mostu wynosi 34,9 metra, wysokość 17 metrów, natomiast szerokość 7,4 metra. Pierwotny poziom drogi było o około 1,5 metra niższy, natomiast koryto rzeki znajdowało się nieco wyżej. Szerokość górnej części średniowiecznego mostu z pewnością była mniejsza ze względów obronnych.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Biała karta ewidencyjna zabytków architektury i budownictwa, Most Wysoki, K.Madziara, nr 8023, Reszel 1999.
Kuprjaniuk S., Reszel, Reszel 2020.
Reszel. 680 lat historii miasta, red. G.Białuński, R.Klimek, Olsztyn 2006.