Historia
Wieś Radoszyn (niem. Rentschen) po raz pierwszy odnotowana została w źródłach pisanych w 1247 roku, jako własność klasztoru z Trzebnicy. Przypuszczalnie przy pomocy trzebnickich cysterek wzniesiony został pierwszy kościół, po 1267 roku noszący wezwanie św. Jadwigi. W XV wieku na jego miejscu, ponownie z fundacji cysterek trzebnickich, zbudowany został murowany kościół późnogotycki. W 1535 roku przeszedł on w ręce gminy protestanckiej, lecz od 1654 roku z powrotem należał do katolików. Był kościołem parafialnym z filią w Rugerzowicach. W XVII i XVIII wieku do średniowiecznej budowli dostawiono południową kruchtę i północną zakrystię, a wnętrza uzyskały sklepienia kolebkowe, które zostały usunięte w trakcie XIX-wiecznej renowacji.
Architektura
Kościół wzniesiony został w centralnej części osady, na niewielkim wzniesieniu wykorzystywanym jako cmentarz. Pierwotnie składał się z orientowanych względem stron świata korpusu nawowego na planie krótkiego prostokąta, węższego prezbiterium po stronie wschodniej o rzucie zbliżonym do kwadratu oraz czworobocznej wieży na osi fasady zachodniej, wysokiej na około 18 metrów. Mury posadowiono na fundamentach z głazów narzutowych, wyżej wykonano z cegły i kamieni polnych, łączonych zaprawą wapienną, stanowiących obustronne lico wewnątrz którego wypełnienie utworzyły otoczaki i kawałki cegieł.
Mury kościoła nie zostały wzmocnione przyporami. Ściany nawy i prezbiterium przepruto ostrołucznymi, profilowanymi, obustronnie rozglifionymi oknami, a także dwoma portalami wejściowymi do nawy. Podział poziomy elewacji zapewniły tynkowane opaski pod okapem dachu oraz fryzy z ukośnie ustawianych cegieł, wszystkie urwane przy narożnikach. Wysokie i strome dwuspadowe dachy nawy oraz prezbiterium, typowe dla późnego gotyku, od wschodu ograniczono bogato dekorowanymi, schodkowymi szczytami. Prezbiterialny podzielony został wertykalnie pięcioma ostrołucznie zamkniętymi blendami, ułożonymi piramidalnie i zwieńczonymi krótkimi odcinkami tynkowanego fryzu. Każdą z blend podzielono ceglanym laskowaniem nad dwa lancety i małą, górną wnękę. Dodatkowo szczyt zwieńczono wydatnymi sterczynami oraz otworem wiatrowym na najwyższym stopniu. Przysłonięty przez prezbiterium szczyt nawy ozdobiły blendy dwułuczne i zamknięte łukami w ośle grzbiety.
Bogate elewacje zewnętrzne wieży podzielone zostały na trzy kondygnacje, z każdej strony rozdzielone tynkowanymi fryzami które nie objęły samych narożników. Ponadto pod najniższym z nich poprowadzono fryz ząbkowy. Najniższa kondygnacja jako jedyna nie została udekorowana blendami, jedynie od zachodu umieszczono wnękę z dwuściennym zamknięciem. W środkowej kondygnacji artykulację utworzyły duże, czworoboczne blendy dzielone ceglanymi krzyżami, natomiast najwyższą kondygnację udekorowały zdwojone blendy lancetowate flankujące jednodzielne przeźrocza o podobnym wykroju. Wnętrze przyziemia wieży nie zostało bezpośrednio połączone z nawą. Wejście do niej umieszczono od południa, na wysokości 1,5 metra, co mogłoby wskazywać na jej funkcje obronne, lub raczej refiugalne z powodu braku otworów strzeleckich.
Stan obecny
Kościół w Radoszynie zachował się bez większych zmian nowożytnych, dzięki czemu nadal dominuje nad wsią swą smukłą sylwetką z bogato zdobionymi elewacjami i szczytami. Późniejszymi dodatkami są jedynie dwa aneksy przy prezbiterium (zakrystia i kruchta) oraz masywne przypory podpierające wieżę, utworzone zapewne z powodu jej kilkudziesięciocentymetrowego przechylenia. Wewnątrz w XIX wieku podwyższeniu uległa arkada tęczy. Nie zachowały się pierwotne przykrycia nawy i prezbiterium, zastąpione barokowymi sklepieniami które usunięto w XIX stuleciu. Elementem pierwotnego wystroju jest ołtarz w formie tryptyku, powstały w dolnośląskiej pracowni tzw. Mistrza Lubińskich Figur, datowany na około 1490 rok.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Biała karta ewidencyjna zabytków architektury i budownictwa, kościół filialny pw. św. Jadwigi, B.Bielinis-Kopeć, nr 4230, Radoszyn 1997.
Kowalski S., Zabytki architektury województwa lubuskiego, Zielona Góra 2010.
Pilch J., Kowalski S., Leksykon zabytków Pomorza Zachodniego i ziemi lubuskiej, Warszawa 2012.