Historia
Zamek powstał na przełomie XIV i XV wieku na dobrach sprzedanych w 1382 roku przez rycerza z rodu Borków joannickiemu baliwowi Bernardowi von Schulenburg. Książę Warcisław V zatwierdził joannitom akt transakcji, jednocześnie zastrzegając sobie prawo do otwarcia zamku. W latach 1383-1492 pełnił on funkcję komandorii. W drugiej połowie XV wieku, gdy ród Güntersbergów z Wapnicy Stargardzkiej stał się wierzycielem zakonu, bratankowie Szymon i Mikołaj otrzymali Pęzino w zastaw. W 1493 roku joannici pozbyli się zamku na rzecz Borków. Baliw Jerzy Schlaberndorff sprzedał wówczas zamek z prawem dziedziczenia Henrykowi Borkowi za 7000 guldenów. W posiadaniu dziedziców Henryka zamek pozostawał aż do 1703 roku, kiedy to rezydencję zakupili Puttkamerowie.
Około 1600 roku przystąpiono do zakrojonych na szeroką skalę prac budowlanych, wznosząc nowe, zachodnie skrzydło mieszkalne i przekształcając cały zamek w renesansową rezydencję. W 1674 roku niestety runęła górna część wieży. Kolejne przekształcenia nastąpiły w XIX wieku, gdy poszerzono skrzydło wschodnie. W 1935 roku w skrzydle wschodnim wybuchł pożar, który poważnie je uszkodził. W trakcie przeprowadzonego w latach 1936-1940 remontu wykonano jedną, wspólną dla skrzydła gotyckiego i neogotyckiego więźbę dachową i wyrównano ich obrys. Wybudowano także pomieszczenia przy południowym odcinku murów obwodowych tworząc nowe skrzydło zwane bramnym.
Architektura
Zamek usytuowano w widłach rzek Krępieli i Leniwej Iny, których wody zalewały teren otaczający muru i wypełniały fosę wokół podzamcza. Podzamcze zajmowało obszar o powierzchni prostokąta o wymiarach 30 x 40 metrów.
Zamek zbudowano z cegły o wątku wendyjskim, na wysokim aż na 6,5 metra cokole z głazów eratycznych na planie nieregularnego czworoboku. Jego wymiary zewnętrzne wynosiły: 39,4 metrów od południa, 30,5 metra od zachodu, 34,2 metry od wschodu i 31,6 metrów od strony północnej. W XIV wieku składał się z muru obwodowego o wysokości około 14 metrów i grubości wahającej się między 1,8 – 2 metry, domu mieszkalnego od wschodu oraz potężnej wieży w narożniku południowo – zachodnim. Brama wjazdowa znajdowała się w kurtynie południowej, w odległości 7 metrów od flankującej ją wieży. Pierwotnie poprzedzał ją most zwodzony, po którym zachowały się dwa kamienne kroksztyny z gniazdami do umocowania osi mostu. Po lewej stronie bramy w pogrubionym murze znajdowało się małe pomieszczenie dla strażnika – odźwiernego. Skrzydło mieszkalne miało około 10,5 metrów szerokości i 34 metry długości.
Wieżę wysunięto nieznacznie przed lico murów obwodowych (1,3 od zachodu i 1,5 metra od południa). Składała się ona z czworobocznej części dolnej (o wysokości 14 metrów) oraz górnej na planie koła. Wewnątrz dolna część wieży mieściła wąski na 2 metry loch więzienny, a powyżej koliste, ciemne (pozbawione okien) pomieszczenie o średnicy 3,5 metra. Sklepienie krzyżowo – żebrowe dzieliło to pomieszczenie od następnego, wyższego, natomiast loch zwieńczony był stropem. Korytarz we wschodnim murze wieży łączył ją z sąsiednim gankiem obrońców nad wjazdem do zamku. Dwumetrową różnicę poziomów pokonywano za pomocą stopni w grubości muru wieży i przystawianej tam drabiny. Wejście zamykały drewniane drzwi, blokowane w razie potrzeby dwoma belkami, osadzanymi w głębokich gniazdach od strony wnętrza wieży. Z korytarza wchodziło się na klatkę schodową w grubości muru, prowadzącą na następną kondygnację.
Stan obecny
Obecnie zamek należy do prywatnego inwestora. Znajduje się w nim hotel, organizowane są prywatne imprezy okolicznościowe oraz turnieje rycerskie. Najlepiej widocznym elementem pierwotnego zamku jest zachowana w około 2/3 wysokości wieża główna. Gotyckie skrzydło mieszkalne niestety uległo wielokrotnym przekształceniom i zniszczeniom, a dodatkowo w większości zostało przykryte nowożytną dobudówką.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Leksykon zamków w Polsce, red. L.Kajzer, Warszawa 2003.
Radacki Z., Średniowieczne zamki Pomorza Zachodniego, Warszawa 1976.