Historia
Kościół w Pęzinie (Pansin) wzniesiony został w połowie XVI wieku z inicjatywy ówczesnego właściciela miasta, Maćka III (Matzke III) z pomorskiego rodu Borków. W drugiej połowie XVI wieku został przebudowany dla parafii ewangelickiej która wstawiła wewnątrz emporę oraz powiększony o kaplicę południową. W 1893 roku przekształcono okna ściany wschodniej w które osadzono nowe witraże. W 1902 roku od uderzenia pioruna spłonęła jego drewniana wieża. Odbudowano ją po czterech latach, ale w konstrukcji murowanej, ceglanej. Wraz z nią wzniesiono kruchtę po stronie północnej, przeprowadzono także remont wnętrza kościoła i zmieniono kształt okien. Następny remont wnętrza i dachu został przeprowadzony w 1956 roku.
Architektura
Kościół pierwotnie był prostą budowlą salową wzniesioną z kamieni polnych i cegły na rzucie prostokąta o wymiarach 20 x 11,4 metrów, bez wyodrębnionego zewnętrznie prezbiterium. Od strony zachodniej nawy początkowo znajdowała się drewniana wieża. Najozdobniejszym elementem budowli był szczyt wschodni, dekorowany wykonanymi z cegły podwójnymi, przeważnie półkolistymi blendami z maswerkowymi motywami przechodzącymi w sterczyny. Wejście tradycyjnie znajdowało się w ścianie południowej, natomiast oświetlenie zapewniały trzy okna południowe i dwa wschodnie. Ściana północna zapewne pierwotnie pozbawiona była otworów. Wnętrze kościoła przykryto drewnianym, belkowanym stropem.
Stan obecny
Kościół został znacznie przekształcony w okresie nowożytnym, a jego bryła powiększona o wieżę zachodnią, północną kruchtę i południową kaplicę. Przekształcone zostały także okna korpusu. Najbliższa pierwotnemu wyglądowi pozostaje wschodnia elewacja kościoła, będąca także pod koniec średniowiecza najbardziej ozdobną częścią budowli. Wnętrze również uległo przekształceniu, przede wszystkim ze względu na wstawienie empory zachodniej w drugiej połowie XVI stulecia.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Katalog zabytków powiatu stargardzkiego, red. M.Majewski, tom II, Stargard 2010.
Lemcke H., Die Bau- und Kunstdenkmäler des Regierungsbezirks Stettin, Der Kreis Satzig, Stettin 1908.
Pilch J., Kowalski S., Leksykon zabytków Pomorza Zachodniego i ziemi lubuskiej, Warszawa 2012.