Historia
Kościół w Nosowie (niem. Güntersberg) zbudowany został w drugiej połowie XV wieku. Nie wiadomo jakie losy przechodził w średniowieczu i we wczesnym okresie nowożytnym, można jedynie przypuszczać, iż w XVI wieku, jak większość budowli sakralnych Pomorza Zachodniego, przejęty został przez protestantów. W XIX stuleciu został wyremontowany, ale i jednocześnie częściowo przekształcony. Na początku XX wieku stał się świątynią parafialną pod patronatem królewskim. W 1945 roku został zniszczony w trakcie działań wojennych i pozostawał ruiną do czasu odbudowy z 1988 roku. Po jej zakończeniu został konsekrowany pod nowym wezwaniem św. Franciszka.
Architektura
Kościół zbudowany został z kamienia polnego, z którego wzniesiono solidne mury obwodowe, oraz z cegły, która jako łatwiejsza do kształtowania stała się materiałem służącym do wykonania detali architektonicznych i szczytu wschodniego. Budynek otrzymał formę typową dla małych wsi z regionu Pomorza Zachodniego, o najprostszym możliwym układzie przestrzennym. Zbudowano go na planie prostokąta o wymiarach 19,2 x 13,2 metra, jako konstrukcję salową, nie miał więc wydzielonego ani zewnętrznie, ani wewnętrznie prezbiterium, nie posiadał też wieży czy aneksów (kruchta, zakrystia).
Proste elewacje kościoła przedzielone były jedynie portalami wejściowymi w ścianach zachodniej i południowej oraz oknami, pierwotnie wąskimi, zwieńczonymi ostrołukami, osadzonymi w uskokowych, ceglanych ościeżach. Dodatkowo funkcjonował mały otwór o schodkowym zwieńczeniu przepruty w dolnej, południowej części ściany wschodniej. Zapewne pełnił on rolę wnęki jałmużniczej przeznaczonej do wsuwania datków. Portale umieszczono w wysokich, ostrołukowych wnękach z uskokami. Mury nie zostały podparte przyporami, gdyż nie planowano zakładania we wnętrzu sklepienia, ani nie wyodrębniono z nich cokołu.
Dwuspadowy dach kościoła założono na dwóch trójkątnych szczytach, z których wschodni, umieszczony po stronie prezbiterialnej, wyróżniono bogatą dekoracją złożoną z dziewięciu smukłych blend i sterczyn. Blendy zamknięto ostrołukami, rozłożono w układzie piramidalnym, oddzielono gzymsem od ściany muru obwodowego. Bardziej nietypowy był fakt udekorowania także szczytu zachodniego, prawdopodobnie posiadającego pierwotnie blendowe zdobienia podobne do szczytu wschodniego.
Stan obecny
Nosowski kościół zachował do dnia dzisiejszego pierwotną bryłę oraz kilka średniowiecznych detali architektonicznych. Najbardziej wyróżnia się szczyt wschodni z ostrołucznymi blendami, ponadto przetrwało jedno późnogotyckie okno w elewacji wschodniej, dwa bliźnie okna we wschodniej części ściany południowej, mały otwór przy posadzce w narożniku południowo – wschodnim (wnęka jałmużnicza), a także portale wejściowe. Na szczycie zachodnim widocznych jest już tylko sześć płycin z lizenami, pozostałość po pierwotnych blendach. Wewnątrz ma znajdować się prosta piscina, ale wystrój kościoła jest współczesny.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Jarzewicz J., Architektura średniowieczna Pomorza Zachodniego, Poznań 2019.
Katalog zabytków powiatu stargardzkiego, red. M.Majewski, tom II, Stargard 2010.
Lemcke H., Die Bau- und Kunstdenkmäler des Regierungsbezirks Stettin, Der Kreis Satzig, Stettin 1908.