Historia
Po raz pierwszy Miłakowo (Liebstadt) odnotowane zostało w źródłach pisanych w 1315 roku, zaś miejscowego plebana wzmiankowano w 1320 roku. Murowany kościół parafialny wybudowany został w Miłakowie w drugiej połowie XIV wieku, ale jego wieżę dobudowano już w pierwszej połowie XV wieku, przypuszczalnie na początku tamtego stulecia, przed wybuchem wojny polsko – krzyżackiej, która wstrzymała na wiele lat większą aktywność budowlaną w państwie krzyżackim.
Według późniejszych przekazów kościół miał być uposażony czterema wolnymi włókami ziemi. Od czasów reformacji wielokrotnie zmieniał przynależność do społeczności katolickich i luterańskich. W 1807 roku zniszczony został przez pożar, po którym odbudowę prowadzono w latach 1821 – 1823. Następnie w latach 1907 – 1908 poddany został pracom renowacyjnym, które częściowo przywróciły budowli gotycki wygląd. Kościół został ponownie uszkodzony w 1945 roku, a następnie odbudowany w latach 1947 – 1954.
Architektura
Kościół usytuowano w północno – wschodnim narożniku Miłakowa, w sąsiedztwie miejskich murów obronnych. Wybudowany został z czerwonej cegły w układzie gotyckim, na kamiennym cokole (przy wieży wysokim aż na około 1,5 metra). Bryłę utworzono z prostokątnego w planie, dużego korpusu o wymiarach 37,3 x 15,3 metra, bez wydzielonego zewnętrznie z bryły prezbiterium, do którego od zachodu dostawiono czworoboczną, czteropiętrową wieżę o około 42 metrach wysokości. Jego wymiary i proporcje, a zwłaszcza wygląd wieży wzorowane były na kościele w Ornecie.
Korpus nawowy nie został opięty przyporami, ściany rozczłonkowano jedynie wysokimi, ostrołucznymi oknami. Bogate w dekoracje elewacje uzyskała natomiast wieża, zdobiona rzędami dwudzielnie zamkniętych blend oraz na najwyższej kondygnacji blend jednodzielnych, ostrołucznych, wypełnionych ceglanym laskowaniem. Na osiach pionowych ścian umieszczono dwudzielne otwory okienne, natomiast od zachodu w przyziemiu portal wejściowy (uskokowy, ostrołuczny). Kondygnacje wieży nie zostały rozdzielone fryzami, jedynie najwyższą, ośmioboczną część opięto tynkowaną opaską. Wewnątrz kościoła jedynie przyziemie wieży przykryto sklepieniem gwiaździstym.
Stan obecny
Do chwili obecnej zachowała się wieża kościelna oraz pokryte nowożytnymi tynkami mury korpusu bez oryginalnej górnej partii. Spośród pierwotnych elementów architektonicznych warto zwrócić uwagę na portal zachodni w przyziemiu wieży, maswerkowe okno powyżej niego oraz blendowe dekoracje elewacji. Korpus nawowy został znacznie przekształcony.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Die Bau- und Kunstdenkmäler der Provinz Ostpreußen, Die Bau- und Kunstdenkmäler des Oberland, red. A.Boetticher, Königsberg 1893.
Herrmann C., Mittelalterliche Architektur im Preussenland, Petersberg 2007.
Rzempołuch A., Przewodnik po zabytkach sztuki dawnych Prus Wschodnich, Olsztyn 1992.