Historia
Kościół w Mieronicach o ceglanym prezbiterium i drewnianej nawie wybudowano około połowy XIII wieku. Według legendy ufundował go jeden z ówczesnych możnowładców, w podziękowaniu Bogu za szczęśliwe odnalezienie zagubionej w lesie córki, faktycznie natomiast do fundacji mógł się przyczynić możny małopolski ród Awdańców.
W 1439 roku Mikołaj Miroński i Piotr Rosznicki w akcie erekcyjnym parafii zobowiązali się do przebudowania nawy na murowaną, ale jeszcze na przełomie trzeciej i czwartej ćwierci XV wieku prace te nie zostały wykonane, gdyż kronikarz Jan Długosz wspomniał o mieronickim kościele jako o drewniano – murowanym. Przebudowa prawdopodobnie nastąpiła pod koniec XV wieku lub nawet na początku XVI stulecia, wtedy też dobudowano kruchtę, kaplicę oraz zakrystię.
W drugiej połowie XVI wieku kościół przez pewien czas zajmowany był przez arian. W ręce katolików powrócił w 1590 roku, kiedy to odnotowano też funkcjonowanie przy nim kaplicy św. Jakuba Apostoła i drewnianej dzwonnicy. Około 1774 roku przeprowadzono gruntowny remont świątyni, zaś na początku XX wieku powiększona została kaplica. Od lat 60-tych XX wieku kościół i jego średniowieczne malowidła były wielokrotnie poddawane renowacjom.
Architektura
Pierwotnie kościół był budowlą o mieszanej drewniano – murowanej konstrukcji. Oprócz drewnianej nawy o nieznanym kształcie składał się z romańskiego prezbiterium o wymiarach wnętrza około 4,5 x 5 metrów, zbudowanego z cegieł w układzie wendyjskim.
Od strony zewnętrznej dekoracją murowanej części kościoła był fryz z ułożonych pod skosem cegieł oraz z arkadek. Oświetlenie zapewniały niewielkie, obustronnie rozglifione okna o trójlistnych zwieńczeniach. Wewnątrz prezbiterium przykryto sklepieniem krzyżowo-żebrowym, opadającym na wsporniki zdobione motywami roślinnymi. Elewacje wewnętrzne ścian prezbiterium w XIV wieku pokryto polichromiami.
W XV wieku na miejscu drewnianej nawy, po zachodniej stronie prezbiterium, wybudowany został murowany korpus, wzmocniony w obu zachodnich narożnikach przyporami, otwarty na starą część ostrołuczną, nieprofilowaną arkadą. Otrzymał on w planie kształt prostokąta, szerszego i dłuższego niż prezbiterium. Ponadto do prezbiterium od północy dostawiono zakrystię o identycznej długości jak romańska część kościoła, na południu wejście poprzedzono kruchtą, a po północnej stronie nawy wzniesiono podłużny aneks.
Stan obecny
Kościół zachował do dnia dzisiejszego późnoromańsko – gotycką formę, choć okna w nawie i prezbiterium zostały powiększone w nowożytnym okresie (od strony wewnętrznej zachowało się oryginalne profilowanie okien prezbiterium). Wewnątrz na ścianach prezbiterium znajdują się słabo widoczne freski z XIV wieku, przetrwało pierwotne okno północne prezbiterium, sklepienie wraz ze wspornikami, a na elewacjach zewnętrznych romańskie fryzy. Obok kościoła stoi drewniana dzwonnica z XVIII wieku.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Dutkiewicz J. E., Romańskie malowidła ścienne w Polsce, „Biuletyn Historii Sztuki”, z. 3-4, 1966.
Świechowski Z., Architektura romańska w Polsce, Warszawa 2000.