Historia
Wieś Lubieszewo (niem. Ladekopp) założona została między 1315 a 1324 rokiem z inicjatywy wielkiego komtura Wernera von Orseln. W 1341 roku wielki komtur Ludolf König odnowił przywilej lokacyjny, przy czym miejscowa fara uposażona została wówczas czterema wolnymi od obciążeń feudalnych włókami ziemi. Ówczesny kościół był jeszcze wtedy budowlą szachulcową, a na murowaną przebudowany został w XV wieku. W 1573 roku zbudowana została masywna wieża, powstała zapewne w miejsce starszej drewnianej, odnowiony został też wschodni szczyt. W 1669 roku przemurowano wschodnią ścianę kruchty. W 1875 roku miał miejsce remont wieży po uderzeniu w nią pioruna, natomiast w 1892 roku powiększono okna korpusu kościoła.
Architektura
Kościół posadowiono na kamiennych fundamentach, wyżej zaś wymurowano z cegły w wątku gotyckim, częściowo nieregularnym. Pierwotnie była to bardzo prosta, choć obszerna budowla salowa na planie prostokąta, długości 26,1 metra i szerokości 9,8 metra. Średniowieczna ściana zachodnia mogła być jeszcze konstrukcji szachulcowej, podobnie drewniany był początkowo szczyt wschodni. Po stronie północnej, bliżej części wschodniej, umieszczona została zakrystia, zaś od południa usytuowano przed wejściem kruchtę.
Korpus kościoła wzmocniono dość licznymi przyporami, w narożnikach rozmieszczonymi pod skosem, a przy ścianach wzdłużnych prostopadłymi do osi kościoła. W ścianie południowej mieściły się cztery okna oraz portal wejściowy. Elewację wschodnią rozdzielała środkowa, ostrołuczna blenda flankowana dwoma przyporami. Strona północna zgodnie ze średniowieczną tradycją budowlaną pierwotnie pozbawiona była otworów, czy to ze względów symbolicznych, czy też praktycznych. Wszystkie elewacje były proste, pozbawione dekoracji, rozczłonkowane oprócz przypór jedynie otworami maczulcowymi po używanych w czasie budowy rusztowaniach.
Zakrystia choć posiadała małe rozmiary, także wzmocniona została dwoma narożnymi przyporami, ułożonymi nieco niesymetrycznie. Oświetlało ją jedno okno w ścianie wschodniej. Najdłuższa ściana północna rozdzielona była jedynie otworami maczulcowymi, a wieńczył ją tynkowany fryz i schodkowy szczyt przedzielony trzema blendami dwułucznymi, jedną małą blendą ostrołukową i wąskim pasem tynkowanego fryzu na najwyższym stopniu. Wejście do zakrystii wiodło przez portal z jednoskrzydłowymi drzwiami deskowo-listwowymi z zastrzałem, opierzonymi prostokątną kratownicą i wyposażonymi w uchwyt złożony z czterech skręconych prętów zamocowanych w sposób ruchomy na blaszkach.
Stan obecny
Kościół zachował uzyskany w średniowieczu układ przestrzenny, powiększony o XVI-wieczną wieżę. Niestety przekształcone zostały wszystkie okna, szczyt wschodni, częściowo kruchta południowa (ściana wschodnia). Oryginalna jest wschodnia blenda korpusu, a także zakrystia wraz z małym szczytem i sklepieniem wewnątrz. Korpus kościoła posiada w środku wystrój nowożytny, choć zachowały się późnogotyckie drzwi zakrystii, być może pochodzące z XVI wieku.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Darecka K., Gotyckie drzwi na Żuławach i w ich bezpośrednim otoczeniu. Konstrukcja, okucia, kolorystyka, “Wiadomości Konserwatorskie”, nr 78/2024.
Herrmann C., Mittelalterliche Architektur im Preussenland, Petersberg 2007.
Schmid B., Bau-und Kunstdenkmäler des Kreises Marienburg, Die Städte Neuteich und Tiegenhof und die lädlichen Ortschaften, Danzig 1919.