Historia
Wieś Kwietniewo (Königsblumenau) lokowano w 1299 roku z inicjatywy komtura Dzierzgonia Henryka Zuckschwerta. Do budowy murowanego z cegieł w układzie wendyjskim kościoła przystąpiono około drugiej ćwierci XIV wieku. Ta początkowo mała i prosta budowla została powiększona w XV wieku, już przy wykorzystaniu wątku gotyckiego. W 1405 roku miejscowa gmina zakupiła na ten cel 5000 cegieł. Następnie pod koniec XV lub na początku XVI wieku wzniesiono nowy szczyt wschodni. W 1701 roku dobudowana została kruchta południowa, w 1707 roku wzniesiono nową drewnianą konstrukcję wieży (lub tylko jej hełm), a w 1782 i 1843 roku wybito nowe okna od strony północnej. W XIX wieku dostawiono też niewielki aneks południowo – wschodni i odnowiono górną część szczytu wschodniego. W 1945 roku kościół będący od czasu reformacji protestanckim, powrócił pod nowym wezwaniem w ręce katolików.
Architektura
Kościół w XV wieku składał się z salowego korpusu na planie prostokąta bez wyodrębnionego zewnętrznie prezbiterium, wieży po stronie zachodniej oraz zakrystii przy wschodniej części ściany północnej. Zbudowany został z cegły na podmurówce z nieobrobionego kamienia polnego. Kamienia użyto też w kilku miejscach w górnych partiach murów korpusu. Cegłę układano w wiązaniu wendyjskim w części wschodniej i południowej oraz w układzie gotyckim po stronie północnej korpusu i w wieży. Tą ostatnią wzniesiono murowaną jedynie w przyziemiu, wyżej utworzono słupowo – ramową konstrukcję drewnianą.
Elewacje korpusu pozostawiono gładkie, nie rozdzielone przyporami, opięto je jedynie lekko wysuniętym cokołem. Elewacje ścian wzdłużnych ozdobiono szeregiem ostrołukowych okien i tynkowanych blend, przy czym ściana północna w średniowieczu zgodnie z ówczesnymi zwyczajami pozbawiona była otworów. W ścianie wschodniej duże na osi utworzono duże, profilowane okno, wysunięte w okolice szczytu. Akcent horyzontalny wprowadzono na elewacji wschodniej za pomocą tynkowanej opaski pod okapem dachu, zakończonej tuż przed narożnikami. Powyżej dach zamknięto szczytem schodkowym, wypełnionym blendami w układzie piramidalnym.
Ostrołucznie zamknięte portale wejściowe umieszczono od południa i zachodu. Portal w wieży, stosunkowo wąski, uzyskał bogate profilowanie, od cokołu po klucz nie przerwane kapitelami, gzymsami czy fryzami. Z nieznanych powodów nie został on umieszczony na osi, ale z odchyleniem ku północy. Wewnątrz korpusu nie zastosowano sklepienia, ale przykryto je drewnianą kolebką, która była konieczna ze względu na wysokie okno wschodnie.
Stan obecny
Zabytek został częściowo przekształcony w okresie nowożytnym. Od południa dobudowano kruchtę i mniejszy przedsionek przy wschodnim narożniku, a zakrystia nie zachowała się. Okna choć są ostrołuczne to zostały powiększone przez co utraciły pierwotne uskokowe ościeża, dodatkowo od północy przebito całkiem nowe otwory. Oryginalne zachowało się jedynie po stronie wschodniej. Częściowo przekształcony został też szczyt wschodni, zwłaszcza w górnej części. Warta zauważenia jest dwuetapowość budowy kościoła z wciąż widocznymi różnymi wątkami cegieł. Drewniana część wieży choć powstała w okresie nowożytnym to przypuszczalnie powtarza formy jakie powstawały już w średniowieczu. Nie można jej też odmówić malowniczego wyglądu. Wnętrze korpusu kościoła ma dziś w całości wystój nowożytny. Z okresu późnego średniowiecza zachowały się jedynie figury świętych pochodzące z ołtarza, ale przechowywane są dziś w muzeum w Lidzbarku Warmińskim.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Die Bau- und Kunstdenkmäler der Provinz Ostpreußen, Die Bau- und Kunstdenkmäler des Oberland, red. A.Boetticher, Königsberg 1893.
Herrmann C., Mittelalterliche Architektur im Preussenland, Petersberg 2007.