Historia
Najstarsza wzmianka pisemna o wsi odnotowana została w 1295 roku. Wspomniano w niej o osadzie Crepelow, z której dostarczano zboże dla kolegiaty w Głogowie. Pierwsza informacja na temat miejscowego kościoła utworzona została pod koniec XIV wieku w dokumentach archidiakonatu głogowskiego. Zapisano w nich, że w Krzepielowie (Czeplaw, później Tschepplau) w 1399 roku znajdował się kościół, w którym urzędował pleban Petrus Steynschin. Przypuszczalnie była to jeszcze budowla drewniana, gdyż murowany, późnogotycki kościół św. Marcina wzniesiony został w XV wieku, być może z fundacji ówczesnych właścicieli wsi z rodu von Kreckwitz.
W okresie święcącej w XVI wieku triumfy reformacji, rodzina ówczesnych właścicieli wsi, Schaffgotschów, oddała kościół społeczności protestanckiej. W 1560 roku powołano pastora na miejscu katolickiego plebana, a jakiś czas później wnętrze przykryto sklepieniem kolebkowo – krzyżowym i przystosowano do wymagań odmiennej liturgii. W 1599 roku do korpusu dobudowano prezbiterium oraz kaplicę.
W pierwszej ćwierci XVII wieku, w początkowym okresie wojny trzydziestoletniej, do kościoła na krótko powrócił katolicki ksiądz. Wkrótce jednak musiał uchodzić przed protestanckimi wojskami szwedzkimi. Po zakończeniu wojny zaczęto wprowadzać ustalenia pokoju westfalskiego, nakazującego zwrot świątyń katolikom. Kościół w Krzepielowie odebrany został przez cesarko – biskupią komisję w 1654 roku, choć początkowo utracił status parafii. W XVIII i XIX stuleciu przeprowadzano jedynie naprawy budowli, dopiero w 1926 roku rozebrana została podupadła zakrystia.
Architektura
Kościół wymurowany został z cegły i kamieni narzutowych. Usytuowano go pośrodku wsi, na terenie owalnego w planie cmentarza, po północnej stronie traktu do Wschowy. W średniowieczu była to budowla salowa, założona na planie stosunkowo krótkiego prostokąta, bez wyodrębnionego zewnętrznie z bryły prezbiterium. Od zachodu do nawy przystawiona została wieża na rzucie kwadratu, natomiast od północy zakrystia. Elewacje utworzono gładkie, rozdzielone jedynie oknami i portalami wejściowymi, pierwotnie zapewne o ostrołucznych zamknięciach. Narożniki nawy i wieży wsparte zostały przyporami, choć wnętrze w średniowieczu nie było podsklepione. Nad drewnianym stropem lub otwartą więźbą dachową znajdował się wysoki dach dwuspadowy, oparty od wschodu i zachodu na trójkątnych szczytach (po dostawieniu wieży dwóch półszczytach).
Stan obecny
Kościół składa się dziś ze średniowiecznego korpusu (bez większości ściany wschodniej) i wieży, a także z nowożytnego prezbiterium i kaplicy, które zwieńczono renesansowymi szczytami. Renesansowe są także sklepienia wewnątrz budynku. Nie zachowała się zakrystia. Okna nawy zostały przekształcone i powiększone, zmodernizowany został wschodni szczyt nawy. Gotycki charakter zachowała masywna wieża z portalem zachodnim w przyziemiu, przetrwał też południowy portal nawy, który obecnie jest zamurowany.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Biała karta ewidencyjna zabytków architektury i budownictwa, kościół filialny p.w. św. Marcina, K.Wojciechowska, nr 4323, Krzepielów 2004.
Kowalski S., Zabytki architektury województwa lubuskiego, Zielona Góra 2010.