Historia
Krapkowice pojawiły się na kartach źródeł pisanych po raz pierwszy w 1294 roku, w dokumencie księcia opolskiego Bolesława I. Niedługo później, w 1310 roku, w mieście odnotowano funkcjonowanie komory celnej, z którą zapewne związany był rozwój osady, a w konsekwencji budowa jej obwarowań. Jako że nie zachował się dokument fundacyjny miasta, to nie wiadomo kiedy prace budowlane nad nimi mogły być zaczęte. Po raz pierwszy odnotowane zostały w 1384 roku, przy okazji rozsądzania sporu między dwoma duchownymi, o stojącą przy nich kaplicę św. Wojciecha. Ich fundatorem mógł być książę Bolesław I lub jego synowie: Bolesław II, czy też Henryk, którzy prowadzili aktywną politykę miejską.
W pierwszej połowie XV wieku miasto dwukrotnie było najeżdżane: w 1428 roku przez wojska husyckie i w 1438 roku przez oddziały jagiellońskie. Obwarowania albo siły obrońców okazywały się na tyle słabe, iż za każdym razem Krapkowice zdobywano. W 1532 roku w urbarzu odnotowano, iż miasto opłacało już tylko jednego strażnika miejskiego. Jeszcze w połowie XVIII wieku istniały znaczne fragmenty muru oraz obydwie bramy, jednak początek XIX stulecia, jak w wielu innych ośrodkach miejskich przyniósł prace rozbiórkowe.
Architektura
Obwód murów obronnych miał owalny kształt obejmujący 5,2 ha terenu, wciśnięty pomiędzy rzekę Osobłogę uchodzącą po północno – wschodniej stronie Krapkowic do Odry. Odra zapewniała ochronę miasta od północy, Osobłoga natomiast od wschodu i częściowo południa. Rolę fosy spełniać mógł kanał młyński. Całkowita długość obwarowań wynosiła około 860 metrów.
Mur miejski wzniesiony był z łamanego kamienia łączonego wapienną zaprawą. Jego przeciętna grubość u podstawy wynosiła 1,5 metra, wysokość zaś do ganku obrońców około 5,4 metra. Powyżej służącego do aktywnej obrony ganku, znajdowało się jeszcze przedpiersie z krenelażem o nieznanej wysokości. Pierścień obwarowań dodatkowo wzmacniały trzy półkoliste baszty. Były one w całości wysunięte przed kurtyny i posiadały promień około 1 metra.
Do miasta prowadziły dwie bramy: Górna po stronie zachodniej i Odrzańska na północnym – wschodzie, w pobliżu przeprawy przez rzekę. Brama Odrzańska miała formę wieżową z przejazdem w przyziemiu, Górna natomiast była niskim budynkiem bramnym, chronionym usytuowaną po jego północnej stronie czworoboczną wieżą przybramną. Ta ostatnia miała w planie wymiary 6,2 x 9,6 metra i wysokość przynajmniej 13 metrów (obecny zachowany korpus bez attyki). Wysunięto ją o około 7,5 metra w przedpole, przed kurtyny obwarowań miejskich. Otrzymała 1,5 metra grubości murów w przyziemiu, lecz wyżej znacznie się ona zmniejszała, aż do około 1 metra. Jej wnętrze podzielono na cztery kondygnacje, z których najniższą przykryto sklepieniem kolebkowym, a wyższe rozdzielono drewnianymi stropami. Na wysokości 5,4 metra połączona była z gankiem w koronie muru obronnego.
Stan obecny
Obecnie najlepiej zachowanym elementem średniowiecznych obwarowań Krapkowic jest wieża bramy Górnej znajdująca się przy skrzyżowaniu ulic Basztowej i Wolności. Jej obecny wygląd jest efektem renesansowej przebudowy, w trakcie której otrzymała attykę. Ponadto mur miejski widoczny jest po stronie południowej obwodu, wzdłuż ulicy Basztowej oraz po stronie północno – zachodniej, gdzie zachowała się półkolista baszta. Długi na około 43 metry odcinek muru znajduje się pomiędzy ulicą Zamkową a Rybacką, z czterema wtórnymi przyporami, a fragment długości około 60 metrów ciągnie się pomiędzy ulicą Sądową i Wolności. Łączna długość zachowanego muru wynosi około 355 metrów, co stanowi około 40 % dawnego obwodu obronnego.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Przybyłok A., Mury miejskie na Górnym Śląsku w późnym średniowieczu, Łódź 2014.