Historia
Kościół św Idziego został zbudowany w pierwszej połowie XIV wieku. W świetle badań archeologicznych nie znalazła potwierdzenia tradycja, iż został on wybudowany w końcu XI wieku przez księcia Władysława Hermana, jako dziękczynienie po urodzeniu się jego syna Bolesława Krzywoustego, choć mógł być poprzedzony świątynią starszą niż XIV-wieczna. Pierwsze dotyczące go wzmianki źródłowe pojawiły się w 1310 i 1316 roku. W okresie tym Władysław Łokietek przekazał kościół św. Andrzeja wraz z prawem patronatu konwentowi klarysek, a jego dotychczasowi patroni, opat benedyktynów z Sieciechowa i ród Toporczyków, w ramach rekompensaty otrzymali podwawelski kościół św. Idziego, będący wcześniej własnością królewską.
Pod koniec XVI wieku na mocy decyzji kardynała Radziwiłła zaniedbany kościół został przejęty przez dominikanów, którzy w XVII wieku dokonali jego częściowej przebudowy. Podwyższono mury, a nawę kościoła przedłużono o dodatkowe przęsło. Z czasem budowla obrosła szeregiem XVII i XVIII-wiecznych przybudówek, z których dużą część rozebrano w XIX wieku.
Architektura
Kościół został wzniesiony z cegły o bardzo prostej formie składającej się z kwadratowego w planie korpusu nawowego i węższego, krótkiego prezbiterium po stronie wschodniej, zakończonego trójbocznie. Elewacje zewnętrzne budynku wzmocnione zostały licznymi przyporami pomiędzy którymi przepruto wąskie, wysokie okna. Kwadratowy kształt nawy sugeruje, iż jej sklepienie mogło być podparte na centralnym, pojedynczym filarze. Prezbiterium przykryte zostało sklepieniem żebrowym z dekoracyjnym zwornikiem.
Stan obecny
Dzisiejszą formę kościół św. Idziego w dużej części zawdzięcza nowożytnym przekształceniom, jest on też niestety w znacznym stopniu przysłonięty późniejszymi dobudówkami. W stosunku do pierwotnego kształtu został podwyższony o około 1,2 metra i przedłużony po zachodniej stronie o jedno przęsło, choć w stylistyce nawiązującej do starszej części. Duże zmiany, włącznie z rozebraniem sklepienia nawy, przeprowadzono we wnętrzu budowli. Z pierwotnego wyposażenia zachował się późnogotycki krucyfiks, a na sklepieniu prezbiterium herby Tęczyńskich z XVI wieku.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Goras M., Zaginione gotyckie kościoły Krakowa, Kraków 2003.
Krasnowolski B., Leksykon zabytków architektury Małopolski, Warszawa 2013.