Historia
Kościół św. Gerona zbudowany został około drugiej ćwierci XI wieku lub około połowy XI wieku, najpewniej w czasie rządów Kazimierza Odnowiciela. Na początku XIII wieku świątynia musiała się już znajdować w złym stanie. Kościół, a w zasadzie jego pozostałości, odnotowane zostały w źródłach pisanych w 1243 roku, w opisie obwarowań wzniesionych na wzgórzu wawelskim przez księcia Konrada Mazowieckiego. W pierwszej połowie XIV wieku na jego miejscu zbudowana została gotycka kaplica św. Marii Egipcjanki.
Architektura
Mury kościoła powyżej fundamentów wzniesiono w technice opus emplectum z ciosów piaskowca, które układane równymi warstwami stanowiły lico muru. Wypełnienie wnętrza ścian stanowił natomiast kamień łamany, zalany zaprawą wapienno – piaskową. Ponadto mury wzmacniane były drewnianymi belkami umieszczanymi we wnętrzu ścian.
Kościół posiadał formę orientowanej względem stron świata trójnawowej bazyliki o wymiarach korpusu około 14,4 x 23 metry, z transeptem wielkości 7 x 23 metry, przy którego wschodnich ścianach umieszczono dwie niewielkie apsydy (po jednej przy każdym ramieniu) oraz z dwuprzęsłowym prezbiterium zakończonym na wschodzie półkolistą apsydą o średnicy 4,5 metra. Fasadę zachodnią tworzyły dwie czworoboczne wieże usytuowane na przedłużeniu naw bocznych, flankujące kruchtę w przyziemiu środkowego przęsła. Cała budowla mierzyła 32,5 metra długości.
Wewnątrz krótkiego korpusu kościoła podział na nawy zapewniały dwa rzędy podpór, naprzemiennie filary i kolumny, którym przy ścianach naw bocznych odpowiadały pilastry. Przy ścianach szczytowych transeptu znajdowały się trójprzęsłowe empory, każda wsparta na dwóch kolumnach. Empora funkcjonowała również między wieżami. Komunikację z nią zapewniały schody wiodące z nawy głównej, natomiast nie wiadomo jak wschodzono na empory w transepcie. Pod prezbiterium funkcjonowała krypta o sklepieniach podtrzymywanych przez cztery wolnostojące kolumny i odpowiadające im półkolumny przy ścianach. Przy ścianie północnej i południowej w grubości muru osadzono półkoliste nisze.
Stan obecny
Kościół zachował się tylko w postaci reliktów fundamentów. Z pierwotnego wystroju przetrwał rzadki przykład kolumny o trzonie ozdobionym reliefem z motywem plecionki, charakterystyczne bazy z rozbudowanymi torusami, głowica kostkowa z dekoracją plecionkową i głowica wolutowa.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Bober M., Architektura przedromańska i romańska w Krakowie. Badania i interpretacje, Rzeszów 2008.
Świechowski Z., Architektura romańska w Polsce, Warszawa 2000.