Historia
Romański kościół św. Michała i Stanisława na Skałce według tradycji powstać miał na miejscu śmierci biskupa Stanisława. W źródłach pisanych pojawił się on w 1325 roku w spisie świętopietrza. Budowę na jego miejscu nowej, gotyckiej świątyni kronikarz Jan Długosz przypisał fundacji króla Kazimierz Wielkiego, pozostawił także informację o jej powiększeniu w 1441 roku o kaplicę ufundowaną przez kupca Hirsperka. W 1472 roku z inicjatywy Jana Długosza przy podupadającym kościele osadzeni zostali mnisi z zakonu paulinów pod przewodnictwem przeora Jakuba z Bogumiłowic. Przeprowadzili oni renowację budowli oraz wznieśli kaplicę św. Stanisława, ukończoną w 1505 roku. W XVII wieku kościół znacznie ucierpiał w trakcie walk polsko – szwedzkich, przez co niestety w latach 1735-1751 przystąpiono do wyburzania gotyckiej budowli, zastąpionej nowym barokowym kościołem.
Architektura
Kościół usytuowano na niewielkim wzniesieniu z białego jurajskiego wapienia, nazywanym potocznie Skałką. Od XIV wieku była to budowla składająca się z prostokątnego w planie, niezbyt długiego korpusu nawowego i niższego oraz węższego, wydłużonego, wielobocznie zamkniętego prezbiterium z małą półkolistą apsydą, utożsamianą z reliktami pierwotnej, domniemanej romańskiej rotundy. Korpus kościoła nakryty był wysokim dachem dwuspadowym, natomiast wnętrze miało formę jednonawową lub halową (szerokość korpusu wynosiła około 11 metrów, kościół mógł wiec być zarówno dwunawowy jak i jednonawowy). Po bokach prezbiterium znajdowały się dwa aneksy (prawdopodobnie zakrystie), oba wzmocnione narożnymi przyporami i nakryte osobnymi daszkami jednospadowymi. Przyporami opięte były również narożniki fasady zachodniej kościoła.
Stan obecny
Z gotyckiego kościoła pozostały jedynie relikty odkryte w trakcie badań z 1946 roku. Zachował się fundament ściany południowej wraz z fundamentem narożnej przypory i południowym odcinkiem fundamentu ściany zachodniej. Pozostał także fundament przybudówki po południowej stronie prezbiterium z dwoma narożnymi przyporami. Nieliczne odnalezione detale architektoniczne składały się z kamiennego wspornika i kilku ceglanych kształtek.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Goras M., Zaginione gotyckie kościoły Krakowa, Kraków 2003.
Marek M., Cracovia 3d. Rekonstrukcje cyfrowe historycznej zabudowy Krakowa, Kraków 2013.
Strona internetowa skalka.paulini.pl, Historia Klasztoru.