Historia
Kościół w Klonówce został wzniesiony przez zakon krzyżacki około połowy lub w drugiej połowie XIV wieku, na miejscu parafii utworzonej jeszcze przed 1341 rokiem. Budowę rozpoczęto od prezbiterium, a następnie, po krótkiej przerwie, przystąpiono do wznoszenia nawy i wieży, wykonując prace pod silnym wpływem fary starogardzkiej. W połowie XVIII i w XIX stuleciu kościół został częściowo przebudowany, prowadzono też naprawy w związku z uszkodzeniem wieży w 1837 roku. W latach 1905 – 1910 kościół został wyremontowany.
Architektura
Kościół zbudowano jako orientowaną, wzniesioną z cegły na kamiennej podmurówce świątynię, składającą się z jednonawowego, trójprzęsłowego, prostokątnego korpusu nawowego i z nieznacznie węższego, prosto zamkniętego prezbiterium, do którego od północy dostawiono zakrystię, a od południa kruchtę. Od zachodu na osi usytuowana została czworoboczna, czterokondygnacyjna wieża. Prawdopodobnie w trakcie budowy doszło do zmiany pierwotnych planów, gdyż nie utworzono rzeczywistego połączenia między prezbiterium a nawą, oraz dekorację zewnętrzną obu części potraktowano dokładnie tak samo. Przypuszczalnie początkowo zamierzano wznieść nawę o tej samej szerokości co prezbiterium.
Korpus kościoła opięty został trójuskokowymi przyporami, co charakterystyczne w korpusie i prezbiterium usytuowanymi prostopadle do osi, a jedynie w wieży umieszczonymi pod skosem. Elewacje południowa i północna przeprute zostały pięcioma ostrołukowymi oknami, pierwotnie osadzonymi w profilowanych ościeżach. Nad ścianą wschodnią prezbiterium wzniesiono trójdzielny, schodkowy szczyt ozdobiony czterema sterczynami i trzema podwójnymi blendami, w których umieszczono wąskie okna. Pośrodku elewacji wschodniej przebito szerokie, ostrołukowe okno, flankowane dwoma przyporami i prostokątnymi tynkowanymi wnękami. W okno wstawiono trójdzielny maswerk złożony z dwóch rozwidlających się i przecinających lasek. Mury wieży podzielono wysokimi blendami i szczelinowymi otworami, a jej najwyższą kondygnację dzwonną rozdzielono z każdej strony dwoma przeźroczami zamkniętymi łukami odcinkowymi.
Do wnętrza kościoła prowadziły trzy portale. Profilowany, uskokowy portal w przyziemiu wieży pełnił rolę głównego wejścia, ponadto dostać się można było przez kruchtę od południa i do drugiego przęsła nawy od północy. W środku nawę i prezbiterium przypuszczalnie przykryto sklepieniami krzyżowo – żebrowymi. Podsklepiona została krzyżowo także kruchta, przyziemie wieży i empora na piętrze, otwarta arkadą na nawę. Zakrystię zwieńczono kolebką.
Stan obecny
Kościół w Klonówce jest dziś jednym z ciekawszych gotyckich kościołów z okolic Starogardu (szczyt wschodni, rozbudowana jak na małą wieś forma), z zachowanym pierwotnym układem przestrzennym. Przekształcenia nowożytne doprowadziły do założenia neogotyckiego hełmu wieży, modernizacji części okien, czy prawdopodobnie nieco uproszczonego odnowienia dekoracji szczytu wschodniego. Sklepienia zostały w XVIII stuleciu przekształcone na kolebkowe z lunetami, wystrój zaś wnętrza uległ całkowitej barokizacji.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Die Bau- und Kunstdenkmäler der Provinz Westpreußen, der Kreis Pr. Stargard, red. J.Heise, Danzig 1885.
Grzyb A., Strzeliński K., Najstarsze kościoły Kociewia, Starogard Gdański 2008.