Historia
Zamek zwany Karpień (niem. Karpenstein) powstał na początku XIV wieku, być może na miejscu starszego grodu. Po raz pierwszy odnotowano go w przekazach pisemnych w 1346 roku („das hus Carpenstein”). W XIV i XV wieku był siedzibą szlachty władającej majątkiem feudalnym, obejmującym obszar doliny rzeki Białej Lądeckiej i jej dopływów. Położony w strategicznym miejscu strzegł również kilku przełęczy przez które prowadziły trakty handlowe, w tym jeden z ważniejszych, z Wieliczki do Pragi, nazwany później Solną Drogą.
W 1346 roku król Jan Luksemburski podarował lenno zamkowe niejakiemu Tammo von Gloubos. W 1354 roku Karol IV przekazał zamek swemu bratu, margrabiemu morawskiemu Janowi. Następnie Karpień był własnością Talwitzów, Parchwitzów i Niemanitzów. W 1428 roku został zniszczony przez Husytów, by w kolejnych latach po odbudowie stać się siedzibą rycerza rozbójnika Hinka Kruszyny z Lichnic. W 1443 roku zamek zdobył książę opawsko-ziębicki Wilhelm na czele wojsk miast śląskich, jednak Karpień dalej służył jako gniazdo rabusiów. Ostatecznie został zniszczony dopiero w 1513 roku i nie był już odbudowany.
Architektura
Zamek ulokowano we wschodniej części skalistego, wydłużonego równoleżnikowo wzgórza zwanego Karpiakiem, sięgającego wysokości 782 metrów n.p.m. Wysokie zbocza największą ochronę zapewniały od strony wschodniej. Również od północy i południa bardzo strome stoki uniemożliwiały podejście pod budowlę, do której droga dojazdowa musiała prowadzić od zachodu, gdzie zbocze wzgórza opadało stopniowo na większej przestrzeni.
Karpień składał się z zamku górnego i położonego na zachód od niego, nieco niżej usytuowanego przedzamcza. Całość zajmowała obszar o wymiarach około 30 x 74 metrów, z węższą częścią północno – zachodnią niż południowo – wschodnią. Podzamcze posiadało własne obwarowania, które mogły również ciasno obejmować zamek górny, tworząc z jego trzech stron parcham. Z racji różnicy poziomu terenu, obie części zamku zapewne nie były rozdzielone poprzecznym przekopem.
Zamek górny tworzył czworobok, zaokrąglony od strony północno – zachodniej. Główny dom zamkowy stanowił wschodnią część obwodu, ponadto przy murze północnym znajdował się dwuizbowy budynek sąsiadujący od zachodu z wąską bramą. Główny dom również dzielił się w przyziemiu na dwa pomieszczenia o porównywalnej wielkości, ale rozdzielał je wąski korytarz połączony z dziedzińcem. W XV wieku do narożnika zachodniego wstawiono półkolistą budowlę, prawdopodobnie o charakterze obronnym, być może o formie wieżowej.
Stan obecny
Do dziś zachowały się jedynie fragmenty kamiennych murów przyziemia. Dobrze widoczny jest podział obiektu na zamek górny i podzamcze. W wyżej położonej części najznaczniejszą wysokość posiadają mury zachodniej, zaokrąglonej partii czołowej oraz fragmenty dwóch wschodnich budynków mieszkalnych. Jeszcze w okresie międzywojennym widniały w nich otwory okienne i wejściowe, dziś już prawie całkowicie zniszczone. Wstęp na teren zamku jest wolny. Wiedzie do niego niebieski szlak turystyczny z Lądka-Zdroju.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Chorowska M., Rezydencje średniowieczne na Śląsku, Wrocław 2003.
Leksykon zamków w Polsce, red. L.Kajzer, Warszawa 2003.