Historia
Wieś Dobieszewo (niem. Dübzow) po raz pierwszy wspomniana została w źródłach pisanych w 1338 roku pod nazwą „villa Dubbesow”. Stanowiła lenno rodu Borcków, których siedziba znajdowała się w nieodległym Łobzowie. Być może przyczynili się oni do budowy w Dobieszewie w XV wieku lub na początku XVI stulecia niewielkiego murowanego kościoła. W 1534 roku przeszedł on w ręce społeczności protestanckiej, której służył jako siedziba parafii. Patronat nad nim wciąż pełnili właściciele miejscowych dóbr, finansujący naprawy i wymianę wyposażenia (między innymi w 1696 roku von Ostenowie zakupili nowy dzwon, a w 1725 roku drugi dzwon ofiarował von Eichstedt). W XVIII wieku budynek stał się filią kościoła w Strzmielu. W 1862 roku kościół dobeszewski poddany został remontowi, przed 1927 rokiem wykonano oszalowanie szczytów, po 1945 roku przeprowadzono drobne naprawy.
Architektura
Kościół zbudowano pośrodku wsi, na niewielkim wzniesieniu które ogrodzono w celu przeznaczenia na cmentarz. Wymurowany został z kamienia polnego łączonego zaprawą, nie układanego w regularne warstwy, z większymi głazami umieszczanymi w dolnych partiach murów. Do wykonania detali architektonicznych posłużono się cegłą.
Kościół uzyskał formę najprostszej możliwej budowli sakralnej, salowej, na planie krótkiego prostokąta o długości 11,5 metrów i szerokości 9,8 metra, bez wyodrębnionego zewnętrznie z bryły prezbiterium, bez zakrystii, a także bez zintegrowanej wieży (w średniowieczu mogła funkcjonować wolnostojąca wieża lekkiej konstrukcji). Korpus przykrywał dwuspadowy dach oparty na trójkątnych szczytach, z których przynajmniej wschodni był zdobiony blendami.
Proste elewacje kościoła przepruto dwoma oknami od południa, dwoma północnymi i trzema od wschodu. Wszystkie otrzymały półkoliste zamknięcia i popularne na późnośredniowiecznym Pomorzu uskokowe ościeża. Ponadto w południowej części elewacji wschodniej umieszczono mały, ostrołuczny otwór, zapewne jałmużniczy. Wejście do wnętrza wiodło od zachodu i południa. Portal południowy utworzono trójuskokowy, wykonany z profilowanych kształtek. Wnętrze nie zostało podsklepione.
Stan obecny
Kościół zachował XV-wieczne mury obwodowe, pierwotną bryłę zniekształcają jednak masywne nowożytne przypory w narożnikach korpusu. Ponadto niewidoczne są oryginalne szczyty, zachodni portal został zamurowany (widoczna jest po nim wnęka od wewnętrznej strony), podobnie zamurowano środkowe z okien wschodnich. We wnętrzu zachował się gotycki tryptyk z XV wieku z postaciami św. Krzysztofa, św. Anny i św. Katarzyny, z rzeźbionymi figurami dwunastu apostołów.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Biała karta ewidencyjna zabytków architektury i budownictwa, kościół filialny pw św. Mateusza Apostoła, U.Borkowska, nr 3653, Dobieszewo 1995.
Lemcke H., Die Bau- und Kunstdenkmäler des Regierungsbezirks Stettin, Der Kreis Regenwalde, Stettin 1912.