Historia
Darłowo (Rügenwalde) założył w roku 1271 książę rugijski Wisław II na miejscu wcześniejszego grodu o nazwie Dirlov. Już w 1277 roku zostało ono sprzedane margrabiom brandenburskim, którzy w 1307 roku przekazali je Piotrowi z Nowogródka Pomorskiego, Janowi ze Sławna i Wawrzyńcowi z Darłowa. Rycerze ci w 1312 roku nadali miastu przywilej prawa lubeckiego, dzięki któremu Darłowo zaczęło się szybko rozwijać i prawdopodobnie już około 1320 roku zostało otoczone fortyfikacjami w postaci wałów i fos. Następnie przystąpiono do budowy murowanych bram, a do końca XIV wieku całe miasto zostało otoczone ceglanymi murami.
W okresie średniowiecza Darłowo nie było poddawane ciężkim oblężeniom, ale w 1497 roku obwarowania mogły zostać uszkodzone w trakcie wielkiej fali i powodzi która spustoszyła port i część miasta. W XVI i XVII wieku drewniane elementy murów miejskich zapewne niszczone były w trakcie licznych pożarów miasta, odnotowywanych w 1589, 1624, 1648 i 1679 roku. Odbudowie zapewne nie sprzyjały epidemie dżumy oraz działania wojenne wojny trzydziestoletniej, w trakcie której średniowieczne fortyfikacje były już przestarzałe.
Na początku XVIII stulecia mury miejskie znajdowały się w złym stanie i w wielu miejscach groziły zawaleniem. Jeszcze w 1732 roku wykonano remont bramy Wysokiej, lecz w XIX wieku obwarowania popadły w całkowite zaniedbanie. W 1878 roku rozebrano bramę Nową. Same mury w dużej części widoczne były do lat 30-tych XX wieku, ale niestety prawie całkowicie zniszczone zostały w trakcie drugiej wojny światowej. Ostatni fragment zburzono w 1963 roku.
Architektura
Darłowo założono na północnym brzegu rzeki Wieprzy. Plan miejskich murów obronnych zbliżony był do czworoboku z pewnym zakłóceniem w rejonie zamku po stronie południowo – wschodniej. Łączna długość murów obronnych wynosiła około 1500 metrów, a powierzchnia miasta wewnątrz obwarowań 14 ha. Od południa miasto zabezpieczała rzeka, natomiast z pozostałych stron nawodniona fosa i poprzedzające ją obwałowania ziemne.
Mury posiadały kryty drewniany ganek dla straży i otwory strzeleckie, co mogło być efektem późnośredniowiecznej modernizacji obwarowań. Wzmocnione były regularnie rozmieszczonymi prostokątnymi basztami wykuszowymi oraz trzema wieżami bramnymi. W północno – wschodniej części miasta znajdowała się brama Kamienna prowadząca w stronę Słupska, w zachodniej części brama Nowa, a w południowej brama Wieprzańska prowadząca w kierunku Sławna. Do znajdującego się na wyspie młyńskiej zamku prowadziła furta Zamkowa.
Brama Wysoka wzniesiona została na planie kwadratu z podziałem na cztery kondygnacje. Otrzymała ostrołukowy przejazd w przyziemiu i zwieńczenie w postaci dwuspadowego dachu opartego na gotyckich szczytach schodkowych. Elewacje ozdobione zostały ostrołukowymi blendami i przeprute wąskimi strzelnicami oraz wejściem na ganek muru obronnego. Elewację północną ozdobiły cztery wysokie, lancetowate blendy ułożone w jednym rzędzie, flankowane jeszcze wyższymi blendami dwudzielnymi. Elewacja południowa, zwrócona ku miastu, podzielona została trzema parami bardzo wąskich blend lancetowatych, także flankowanych przez dwie wysokie blendy dwudzielne.
Stan obecny
Do dnia dzisiejszego z obwarowań miejskich Darłowa przetrwała jedynie brama Kamienna zwana także Wysoką, usytuowana przy ul. Powstańców Warszawskich. Jej obecne zadaszenie jest efektem XVIII-wiecznej przebudowy. Niestety nie zachowały się gotyckie szczyty, okna zostały przekształcone w XIX stuleciu, a w narożu północno – zachodnim dobudowano w latach 30-tych XX wieku kręcone schody.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Architektura gotycka w Polsce, red. M.Arszyński, T.Mroczko, Warszawa 1995.
Lukas E., Średniowieczne mury miejskie na Pomorzu Zachodnim, Poznań 1975.
Ptaszyńska D., Miejskie mury obronne w województwie koszalińskim, Koszalin 1974.