Historia
Zamek w Bydgoszczy powstał z inicjatywy króla Kazimierza Wielkiego jako jeden z punktów obronnych wzmacniających ówczesną granicę polsko-krzyżacką. Budowa trwała od około 1343 roku do przełomu lat 50/60 – tych XIV wieku. Po śmierci fundatora, w latach 1370-1377 zamek otrzymał jako lenno jego wnuk Kaźko słupski, który zlokalizował w nim swoją kancelarię oraz dwór i który w 1377 zmarł w nim. Następnie był w posiadaniu księcia Władysława Opolczyka, a wreszcie w latach 1390-1392 jego zięcia Wigunta-Aleksandra, brata Władysława Jagiełły. Po tym okresie powrócił w posiadanie Korony i funkcjonował jako siedziba starostwa grodowego.
W 1409 roku zamek odegrał ważną rolę w trakcie wojny polsko – krzyżackiej. Został wówczas zdobyty przez Krzyżaków i odzyskany po ośmiodniowym oblężeniu. Tutaj właśnie król podpisał rozejm z wielkim mistrzem krzyżackim Ulrichem von Jungingenem, który obowiązywał do 1410 roku. Po zakończeniu walk zamek wymagał remontu, którego osobiście doglądał król Władysław Jagiełło. Po zwycięskim zakończeniu wojny trzynastoletniej z zakonem krzyżackim w 1466 roku zamek stracił swoje pierwotne znaczenie militarne jako strażnica graniczna. Zapewne przebywał w nim w 1520 roku król Zygmunt Stary, w czasie toczących się w Bydgoszczy obrad sejmu.
Urzędujący na zamku w okresie nowożytnym starostowie nie prowadzili większych prac budowlanych, pozostawiając obiekt w niezmienionej formie. Jedynie w latach 1632-1645 starosta Jerzy Ossoliński otoczył zamek ziemnymi fortyfikacjami bastionowymi. Zagładę warowni przyniósł rok 1656 kiedy to został wysadzony w powietrze przez szwedzkich saperów. Stopniowo rozbierany w XVIII i XIX wieku, traktowany był jako źródło darmowego materiału budowlanego.
Architektura
Zamek zbudowano na wyspie odciętej wodami odnogi Brdy od prawego, południowego jej brzegu. Powstał na miejscu zajmowanym uprzednio przez drewniano – ziemny gród kasztelański, którego relikty tworzyły kopiec o kształcie owalnego, ściętego stożka. Od wschodu zamek sąsiadował z miastem, początkowo otoczonym obwarowaniami drewniano – ziemnymi, a od XV wieku murowanymi. Zabudowania gospodarcze tworzące podzamcze znajdować się miały na południe i południowy – wschód od zamku.
Zamek bydgoski był założeniem czworobocznym o wymiarach 40×50 metrów wzniesionym z cegły oraz z nieobrobionych kamieni narzutowych w partiach fundamentowych. W późnym średniowieczu składał się z dwóch domów opartych o dłuższe kurtyny muru o grubości 1,5 metra oraz domu trzeciego, prawdopodobnie młodszego, łączącego je od zachodu. Budynki miały dwie lub trzy kondygnacje, około 13 metrów szerokości i otaczały dziedziniec o wymiarach około 14 x 35 metrów. W północnej części kurtyny wschodniej mieściła się brama, a potem wysunięta przed lico murów czworoboczna, czterokondygnacyjna wieża bramna o wymiarach 11 x 10 metrów. Trzy narożniki założenia wzmocnione były przez czworoboczne, pięciokondygnacyjne wieże, które nadawały zamkowi charakter silnej twierdzy o charakterze regularnego zamku kasztelowego.
Stan obecny
Zamek nie zachował się do czasów współczesnych. Teren na którym się znajdował usytuowany jest na północ od ul. Grodzkiej i na wschód od ul. Przy Zamczysku.
pokaż miejsce po zamku na mapie
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Leksykon zamków w Polsce, red. L.Kajzer, Warszawa 2003.
Pietrzak J., Zamki i dwory obronne w dobrach państwowych prowincji wielkopolskiej, Łódź 2003.