Historia
Wieś Brwice (niem. Blankenfelde) odnotowana została po raz pierwszy w 1337 roku, kiedy to wspomniano, że cztery włóki gruntu z osady należały do uposażenia miejscowej plebani. Kościół został w niej zbudowany w ostatniej ćwierci XIII wieku. Patronat nad nim pełniły stosunkowo często zmieniające się rodziny właścicieli wsi: od 1373 roku ród Trampe, od 1442 roku von Plotz, od 1444 roku Sacksowie, którzy w 1472 roku chwilowo zastawili Brwice klasztorowi augustianów z Chojny. Po 1534 roku kościół został przejęty przez protestantów. W XIX wieku dokonano jego częściowej przebudowy, między innymi przekształcając zachodni szczyt. W 1945 roku zabytek wrócił w ręce katolików pod nowym wezwaniem św. Antoniego.
Architektura
Kościół usytuowany został w środkowej części wsi, po wschodniej stronie przebiegającej przez nią drogi, naprzeciwko stawu. Otrzymał formę prostej budowli salowej na planie prostokąta o wymiarach wnętrza nawy 17,1 x 8 metrów. Wzniesiono go z granitu opracowanego do kształtu regularnej kostki, układanej w równe warstwy spajane wapienną zaprawą, przy wykorzystaniu nieco większych kamieni do wzmocnienia narożników. Mury uzyskały 0,9 metra grubości po stronie północnej i południowej, a aż 1,3 metra w ścianach szczytowych.
Zewnętrzne elewacje kościoła, jak w większości małych, wiejskich budowli Pomorza, pozostawiono surowe, pozbawione dekoracji i podziałów (przypory, lizeny, fryzy). Za wyjątkiem ściany zachodniej przepruto je wąskimi, podłużnymi oknami o wyraźnie zaznaczonych ostrołukach i obustronnych rozglifieniach. W ścianie wschodniej utworzyły one triadę, ale bez wyróżnionego, jak to często praktykowano, okna środkowego. Piramidalny układ zastosowano natomiast przy trzech blendach zdobiących szczyt wschodni. Od zachodu kościół doświetlał okulus.
Główne wejście do kościoła umieszczono od strony zachodniej, w więc od strony przebiegającej przez wieś drogi. Osadzony tam został uskokowy, ostrołukowy portal wejściowy, a kolejne dwa znajdowały się w ścianie południowej. Wnętrze kościoła przykryto stropem belkowym nad którym funkcjonowało poddasze z więźbą dachową. Prezbiterium nie zostało wyróżnione architektoniczne, być może oddzielała go jedynie lekka przegroda lektorium lub nieco wyższy poziom posadzki.
Stan obecny
Kościół posiada pierwotne mury obwodowe, za wyjątkiem nowożytnej zakrystii po stronie południowej i przemurowanego szczytu wschodniego oraz zachodniego. Portal zachodni został częściowo przekształcony za sprawą zamurowania i przebicia w nim prostokątnego otworu. Zamurowane zostało też wejście południowe. Wnętrze posiada współczesny wystrój, zachował się jedynie późnogotycki tryptyk, prawdopodobnie z pierwszej połowy XVI wieku.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Biała karta ewidencyjna zabytków architektury i budownictwa, kościół parafialny pw. św. Antoniego, T.Wolender, nr 989, Brwice 1995.
Die Kunstdenkmäler der Provinz Brandenburg, Kreis Königsberg (Neumark), Die nördlichen Orte, Bd. 7, Teil 1, Heft 3, Berlin 1927.
Piasek D., Średniowieczne kościoły granitowe Pomorza Szczecińskiego i Nowej Marchii, Gdynia 2023.
Pilch J., Kowalski S., Leksykon zabytków Pomorza Zachodniego i ziemi lubuskiej, Warszawa 2012.
Świechowski Z., Architektura granitowa Pomorza Zachodniego w XIII wieku, Poznań 1950.