Historia
W 1298 roku Brodnica zniszczona została przez Jaćwingów, na krótko po lokacji i założeniu miasta. Zapewne do początku XIV wieku zabudowa mieszkalna została odbudowana, ale nie wiadomo gdzie wówczas swą siedzibę miały władze miasta. Gotycki, murowany budynek ratusza wzniesiono około drugiej ćwierci XV wieku, być może na miejscu starszej siedziby rady miejskiej.
W 1631 roku ratusz został zniszczony na skutek pożaru. W kolejnych latach odbudowano go, przy czym do 1646 roku górnego piętro było wykorzystywane jako protestancka sala modlitewna. Następnie średniowieczna zabudowa zaczęła być wchłaniana przez nowożytne kamienice mieszczańskie, aż w 1868 roku przeprowadzono częściową rozbiórkę zabytku. Zachowany gotycki szczyt odrestaurowano na początku XX wieku.
Architektura
Średniowieczny ratusz był dwukondygnacyjnym budynkiem na planie czworoboku, z wieloboczną, smukłą wieżyczką wtopioną w korpus od strony południowej. Cechą szczególną ratusza prawdopodobnie było przykrycie w postaci dwóch dwuspadowych dachów, opartych przy krótszych ścianach na schodkowych szczytach, z których wyjątkowo ozdobną formę otrzymał szczyt południowy, zwrócony w stronę rynku.
W przyziemiu elewacji południowej umieszczony był pośrodku ostrołuczny, profilowany portal, prowadzący prawdopodobnie do dwunawowego wnętrza z kupieckimi halami. Poza nim parter pozbawiony był dekoracji, oddzielony od piętra gzymsem. Piętro od południa posiadało trzy ostrołukowe, niesymetrycznie rozłożone okna, umieszczone w nieco większych płycinach o podobnym wykroju, a także dwie blendy dwułuczne. Oświetlały one między innymi umieszczoną na piętrze salę rady.
Osie szczytu południowego rozdzielone były wałkami, udekorowanymi spiralnym motywem na podobieństwo śruby. Pomiędzy nimi przestrzenie wypełniono zdwojonymi lancetowatymi blendami oraz blendami dwułucznymi, naprzemiennie wysokimi i krótkimi, z arkadkami osadzonymi na kamiennych wspornikach. Na samej górze każdej osi zwieńczeniem były małe wimpergi wypełnione okrągłymi otworami wiatrowymi. Oś centralną stanowiła wieża z trójkątną wimpergą zdobioną żabkami, dużą, dwułuczną blendą i ostrołucznymi blendami na najwyższej kondygnacji.
Stan obecny
Obecnie z gotyckiego ratusza od strony rynku widoczna jest jedynie wieża oraz fragmenty szczytu. Wszystkie pozostałe ściany wkomponowano w późniejszą zabudowę mieszkaniową śródrynkowego bloku. Wewnątrz wieży znajdują się dwa dzwony: jeden z 1553 roku, a drugi z 1554 roku. Budowla nie jest udostępniona dla zwiedzających.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Architektura gotycka w Polsce, red. T. Mroczko, M. Arszyński, Warszawa 1995.
Die Bau- und Kunstdenkmäler der Provinz Westpreußen, der Kreis Strasburg, red. J.Heise, Danzig 1891.
Herrmann C., Mittelalterliche Architektur im Preussenland, Petersberg 2007.
Pawlak R., Polska. Zabytkowe ratusze, Warszawa 2003.