Historia
Murowany kościół w Borowie Polskim ufundowany został w 1414 roku przez ród Rechenbergów, miejscowych właścicieli ziemskich od około połowy XIV wieku. Do fundacji przyczynić się mieli synowie Heinricha Rechenberga, bracia Nickel, Günter, Clemens i Heinrich, natomiast kościół początkowo miał nosić pełne wezwanie NMP, św. Barbary i św. Klemensa. W XVI wieku powiększono go o zakrystię, być może także o wieżę, bowiem w 1510 roku odlane zostały dzwony. Następnie na przełomie XVII i XVIII wieku dobudowano nowożytną kaplicę, co mogło mieć zawiązek z przejęciem w 1649 roku miejscowych dóbr ziemskich i zamku przez zakon jezuitów. Wtedy też przekształceniu uległa część otworów okiennych kościoła oraz nadano barokowy wystrój elewacjom. Kolejne przekształcenia otworów okiennych wprowadzono w XIX stuleciu. W 1936 roku kościół poddawany był pracom remontowym, lecz już w 1945 roku uległ dewastacji na skutek działań żołnierzy radzieckich. Po drugiej wojnie światowej zabytkową budowlę przejęli polscy repatrianci, którzy dokonali jej remontu.
Architektura
Kościół zbudowany został na niewielkim wzniesieniu, po południowej stronie zamku i większości zabudowań chłopskich, na terenie który prawdopodobnie już w średniowieczu został otoczony owalnym w planie ogrodzeniem. Jako, że stoki wzniesienia opadały dość stromo od południa i wschodu, a na zachodzie nie było żadnych istotnych zabudowań, brama zapewne pierwotnie znajdowała się po stronie północnej, skierowana w stronę wsi i dworu.
Kościół uzyskał w XV wieku salową, lekko wydłużoną na osi wschód – zachód bryłę, z trójbocznym zamknięciem po stronie wschodniej. Być może na początku XVI wieku dobudowano niewielką zakrystię po stronie północnej oraz czworoboczną wieżą na osi fasady zachodniej, niską, dwukondygnacyjną w części murowanej. Mury kościoła wzniesione zostały ze zróżnicowanego kamienia eratycznego i bazaltowego, wykorzystano też w niewielkich ilościach cegłę. Z drewna wykonana została w konstrukcji słupowo – ramowej górna część wieży.
Zewnętrzne elewacje kościoła pierwotnie były bardzo proste, pozbawione dekoracji, a także przypór, które były zbędne ze względu na zwartą i niską bryłę oraz brak sklepienia w korpusie. Otwory okienne zgodnie ze średniowieczną tradycją budowlaną przepruto jedynie od strony południowej, południowo – wschodniej i wschodniej. Pierwotnie były zapewne ostrołucznie zamknięte i szeroko obustronnie rozglifione. Wejście do kościoła umieszczono na osi ściany zachodniej nawy, gdzie wiodło poprzez kruchtę w przyziemiu wieży. Wnętrze korpusu pierwotnie przykrywał płaski strop drewniany lub było ono otwarte na więźbę dachową.
Stan obecny
Kościół zachował do czasów współczesnych późnogotycki układ przestrzenny, powiększony o nowożytną kaplicę północną. Bryła korpusu mogła ulec obniżeniu, co widać po wyższej ścianie zachodniej przy wieży. Obecne wyposażenie kościoła jest barokowe, pochodzące z XVII i XVIII wieku, jedynie w ołtarz główny wstawiono gotycką figurę św. Anny. Z okresu nowożytnego pochodzi też widoczne we wnętrzu sklepienie. Większość otworów okiennych i wejściowych przekształcono w XVIII i XIX stuleciu. Zbliżoną do oryginalnej formę mogą mieć dwa okna wschodnie. Prawdopodobnie zachował się gotycki portal w nawie.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Andrzejewski T., Motyl K., Siedziby rycerskie w księstwie głogowskim, Nowa Sól 2002.
Biała karta ewidencyjna zabytków architektury i budownictwa, kościół filialny p.w. św. Klemensa, J.Sawiński, nr 3518, Borów Polski 2005.
Kowalski S., Zabytki architektury województwa lubuskiego, Zielona Góra 2010.