Historia
Wieś Biskupice powstała na dobrach należących do biskupów krakowskich, podobnie jak pobliskie wsie Zabawa i Zdrochec. Powstały one około roku 1241, kiedy to biskup krakowski Wiesław z Kościelca pozwolił swoim braciom na założenie w radłowskich lasach dwóch osad. Stało się to później powodem wielu zatargów granicznych, bowiem bracia i ich potomkowie zaczęli rościć sobie prawa do wszystkich lasów radłowskiego klucza biskupiego. Dopiero w 1450 roku kardynał Zbigniew Oleśnicki wzniósł słup graniczny i wydał odpowiedni akt dotyczący granicy z posiadłościami wsi Zabawy i Zdrochca. Akt ten został podpisany przez Pawła z Taczowa, podkomorzego sandomierskiego i Jana Oleśnickiego wojewodę sandomierskiego, brata kardynała. W dokumencie tym wspomniano o usypaniu kopców granicznych i o wykonaniu nacięć na drzewach, aby „raz na zawsze rozdzielić dobra Zabawów i Zdrocheckich od własności biskupa”.
Architektura
Słup graniczny ustawiono przy średniowiecznej drodze prowadzącej z Radłowa do Opatowa. Wykonano go z wapienia pińczowskiego, o kształcie czworobocznego graniastosłupa, ze ściętymi narożnikami. Nakryty został kamiennym daszkiem z kulą, przypominającym kardynalski kapelusz, pod którym na szerszych ścianach w prostokątnych płaszczyznach umieszczono cztery płaskorzeźby. Na ścianie frontowej umieszczony został krucyfiks, a na dwóch bocznych postać kobiety w aureoli, zapewne Matki Boskiej i św. Jana. Na ścianie tylnej umieszczono kartusz z herbem Zbigniewa Oleśnickiego. Pod krzyżem wyryty został minuskułą gotycką napis: „Ten znak posiadłości duchowne rozdziela i pańskie. 1450 rok 4 maj. Na prawo daję duchowieństwu, na lewo przyznaję panom”.
Stan obecny
Słup graniczny w Biskupicach Radłowskich, obok słupa drogowego z Konina, jest najstarszym i najlepiej zachowanym zabytkiem tego rodzaju w Polsce. Teren wokół niego jest ogólnodostępny. Znajduje się po wschodniej stronie drogi nr 964, w miejscu gdzie zakręca za wsią Biskupice do przysiółka Zabawa.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Krasnowolski B., Leksykon zabytków architektury Małopolski, Warszawa 2013.
Strona internetowa gminaradlow.pl, Historia i zabytki.