Historia
Osada Nabe (niem. Nabben), lenno arcybiskupa Rygi, po raz pierwszy wzmiankowana była w źródłach pisanych w 1318 roku. W 1466 roku tamtejsza mieszkalno – obronna siedziba stanowiła własność rodziny von der Borch, w 1535 roku rodu von Rosen, natomiast pod koniec XVI wieku należała do rodu von Tiesenhausen. W kolejnym stuleciu właściciele często się zmieniali. W 1624 roku Nabben opisywano jako stary i zniszczony zamek. W XVIII wieku wokół starej wieży wzniesiono nowożytne zabudowania dworskie, sama wieża zaś wpierw pełniła funkcje sakralne jako kaplica, a następnie była wykorzystywana jako spichlerz.
Architektura
Wieża mieszkalna wzniesiona została na planie kwadratu o bokach długości około 11 metrów, utworzonych przez mur grubości około 1,8-2 metry. Ściany wzniesiono z kamienia polnego i wzmocniono w narożnikach ciosami, natomiast detale architektoniczne, takie jak obramienia okienne i portalowe, wykonano z łatwiejszej do ukształtowania cegły. Wieża była budowlą wolnostojącą, pierwotnie otoczoną murem obronnym obejmującym czworoboczny dziedziniec o wymiarach około 51 x 44 metry. Przy murze obwodowym mogły być usytuowane dodatkowe zabudowania o charakterze gospodarczym, drewniane lub konstrukcji szachulcowej. Całość znajdowała się po południowej stronie strumienia, płynącego między dwoma dużymi stawami powstałymi na skutek spiętrzenia jego wody.
Wieża posiadała osobne wejścia do przyziemia i na pierwsze piętro, przy czym to drugie pierwotnie musiało być dostępne po drabinie lub zewnętrznych drewnianych schodach, łatwych do usunięcia w razie zagrożenia. Otwory okienne w dolnych partiach budowli zapewne były niewielkich, szczelinowych rozmiarów, jedynie najwyższe piętra mogły posiadać większe okna. Wieża mieściła co najmniej trzy kondygnacje o nieznanym przykryciu. Ze względu na surowy klimat w okresach zimowych mogło ono mieć formę czterospadowego dachu ponad obronnym poddaszem, ewentualnie dachu dwuspadowego opartego na dwóch szczytach.
Każdą kondygnację wieży wypełniało jedno duże pomieszczenie, z których przyziemie i pierwsze piętro przykrywały sklepienia. Jeśli pomiędzy dwoma najniższymi kondygnacjami funkcjonowało bezpośrednie połączenie, to musiało ono mieć formę otworu w sklepieniu. Dopiero z pierwszego piętra w górę wiodły schody osadzone w grubości muru południowego. Najniższa, częściowo zagłębiona w ziemi kondygnacja z pewnością pełniła rolę ciemnej i chłodnej spiżarni. Piętro mogło już być wykorzystywane do celów mieszkalnych, bowiem ogrzewane było kominkiem osadzonym w ścianie zachodniej.
Stan obecny
Wieża zachowała do czasów współczesnych pełen obwód murów na poziomie dwóch pierwszych kondygnacji i początku kondygnacji trzeciej. Otaczający ją pierwotnie mur obronny przetrwał jedynie w niewielkich fragmentach, z których najdłuższy, około 17-metrowy i wysoki na około 1 metr znajduje się po stronie zachodniej. Zabudowania dworskie są zaniedbane, w XXI wieku udało się jedynie założyć nad wieżą nowy dach.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Herrmann C., Burgen in Livland, Petersberg 2023.
Tuulse A., Die Burgen in Estland und Lettland, Dorpat 1942.