Historia
Zamek biskupi Lennewarden po raz pierwszy wzmiankowano w źródłach pisanych w 1201 i 1229 roku, był więc jedną z najstarszych murowanych warowni na terenie Inflant. Strzegł granicy z zakonem krzyżackim oraz czuwał nad bezpieczeństwem żeglugi rzeką Dźwiną i odbywającego się za jej pośrednictwem handlu z Rusią. Bezpośrednią przyczyną jego powstania mogły być także pustoszące najazdy pogańskich plemion na okoliczne ziemie.
Wiadomo, iż w 1201 roku rezydujący w Rydze biskup nadał Lennewarden jednemu ze swych wasali, rycerzowi o imieniu Daniel. Zamek nie stał się jednak siedzibą szlacheckiego rodu, gdyż już przed połową XIII wieku na powrót zajęła go kapituła ryska, a następnie władzę nad nim objęli bezpośredni reprezentanci arcybiskupa. W kolejnych stuleciach warownia jeszcze kilkukrotnie zmieniała właścicieli, stając się ofiarą sporów między zakonem krzyżackim a arcybiskupstwem. Ponadto zamek co najmniej raz, w 1361 roku, spaliły wojska litewskie. Rola Lennewarden jako punktu postojowego dla przemieszczających się wzdłuż Dźwiny kupców została dodatkowo podkreślona na początku XVI wieku, kiedy to arcybiskup ryski Jasper Linde założył w pobliżu jedyną na terenie Inflant siedzibę szpitalnego zakonu antonianów. Mnisi posiadali własny klasztor, kościół, a także prowadzili przydrożny szpital, gdzie udzielano pomocy potrzebującym podróżnym.
Kres władzy kościelnej nad zamkiem nadszedł w 1558 roku, kiedy został on przekazany państwu polsko – litewskiemu w zamian za obietnicę pomocy wojskowej na wypadek wojny z Moskwą. Nie uchroniło to jednak Lennewarden od najazdu i spalenia przez wojska Iwana Groźnego w 1577 roku. Po zakończeniu wojny na odbudowanym zamku urządzono siedzibę starostwa. Ostateczne zniszczenie budowli przyniosły wojny z XVII wieku między Rzeczpospolitą, Szwecją i Rosją. Informacje opisujące zamek jako nienadający się do użytku odnotowano już w 1613 roku i prawdopodobnie od tamtego czasu pozostawał on w ruinie.
Architektura
Lennewarden usytuowane zostało u północnych brzegów Dźwiny, na wysokim wzgórzu otoczonym głównym korytem rzeki oraz wpadajacymi do niego strumieniami. Pierwotnie zamek ograniczał się do pojedynczego domu mieszkalnego na rzucie prostokąta o wymiarach 20 x 10 metrów, do którego od wschodu przylegał otoczony murem obronnym niewielki dziedziniec. W późnych latach XV wieku lub na początku XVI stulecia zamek miał zostać przystosowany do użycia broni palnej, co mogło dotyczyć przeprucia nowych otworów strzeleckich w kurtynach muru obronnego i zastąpienia otwartych ganków straży krytymi galeriami obronnymi.
Na północnym – wschodzie założenia wydzielono obszerne przedzamcze, prawdopodobnie otoczone kamiennym murem. Jego długość wynosiła około 170 metrów, szerokość około 85 metrów. Brama do rdzenia zamku znajdowała się od strony północnej, natomiast wjazd na wzgórze zamkowe możliwy był od zachodu, poprzez most przerzucony nad fosą, chroniony przez czworoboczną wieżę o wymiarach 7,6 x 7,7 metra. Wieża zwrócona była w stronę drugiego podzamcza lub podzamkowej osady, zajmującej obszar o przybliżonych rozmiarach 130 x 70 metrów. Część ta nie była zabezpieczona kamiennym murem obronnym, ale otaczała ją fosa i strome zbocza wzniesienia.
Stan obecny
Do czasów współczesnych przetrwały pozostałości głównej części zamku, dochodzące maksymalnie do wysokości pierwszego piętra zrujnowanego budynku mieszkalnego. Widoczny jest również niewielki fragment muru wewnętrznego przedzamcza wraz z podstawą wieży czworobocznej. Wstęp na teren ruin jest wolny.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Borowski T., Miasta, zamki i klasztory. Inflanty, Warszawa 2010.
Herrmann C., Burgen in Livland, Petersberg 2023.
Tuulse A., Die Burgen in Estland und Lettland, Dorpat 1942.