Historia
Zamek Ascheraden był jedną z najstarszych warowni Inflant, wzniesioną jeszcze przez Zakon Kawalerów Mieczowych, przed połączeniem z zakonem krzyżackim. Był też jedynym z tej grupy położonym na południe od Rygi, w kierunku pogańskiej jeszcze Litwy. Powstał prawdopodobnie na miejscu zdobytego wcześniej pogańskiego grodu. Stanowił siedzibę zakonnej komturii, przy czym pierwszym odnotowanym w źródłach komturem był zarządzający zamkiem około 1209 roku rycerz zakonny Hartmut. Wówczas była to jeszcze budowla drewniana, zastąpiona murowaną po translokacji w pobliże rzeki Dźwiny w drugiej połowie XIV wieku.
Po klęsce Zakonu Kawalerów Mieczowych z Bałtami, poniesionej w bitwie pod Szawlami w 1236 roku, komturia Ascheraden przez pewien czas pozostawała nieobsadzona. Pierwszym krzyżackim komturem był w latach 50-tych XIII wieku rycerz zakonny Heidenreich. Pod rządami krzyżackimi zamek parokrotnie rozbudowywano, lecz już w drugiej połowie XV wieku miejscowy konwent nie spełniał wymaganej regułą minimalnej liczby 12 członków, a przyzamkowa osada nigdy nie rozwinęła się w średniowieczu do rozmiarów miasta. Po raz ostatni znaczenie zamku częściowo przywrócono, gdy w 1519 roku zamieszkał w nim na kilkadziesiąt lat komtur domowy.
W 1561 roku, na skutek sekularyzacji zakonu i złożenia hołdu lennego przez ostatniego wielkiego mistrza Gottharda Kettlera królowi polskiemu Zygmuntowi II Augustowi, zamek dostał się pod panowanie polsko – litewskie. W 1577 roku został częściowo zniszczony przez wojska moskiewskie w trakcie wojny inflanckiej, lecz po jej zakończeniu odbudowano go. Całkowity upadek i zniszczenie zamku nastąpiło około połowy XVII wieku. W 1680 roku opisywany już był jako ruina.
Architektura
Zamek z drugiej połowy XIV wieku założony został na wysokim północnym brzegu rzeki Dźwiny, po wschodniej stronie wpadającego do niej strumienia Karikste. Składał się z trzech, a być może i czterech skrzydeł, założonych na planie czworoboku wokół wewnętrznego dziedzińca, w których znajdowały się wymagane przez regułę zakonną pomieszczenia: refektarz, dormitorium, kaplica, możliwe iż także infirmeria. Przed elewację południowo – wschodnią wysunięta była czworoboczna wieża, zapewne flankująca bramę i drogę dojazdową. Prawdopodbnie w XV wieku w narożnikach północnym i wschodnim, a więc skierowanych w stronę lądu, zbudowane zostały cylindryczne wieże, zapewne przystosowane do użycia broni palnej. Główną część zamku od południowego – wschodu ochraniały aż dwa przedzamcza, większe wewnętrzne i mniejsze zewnętrzne, rozdzielone od siebie przekopem.
Stan obecny
Do czasów współczesnych przetrwały jedynie fragmenty północnej, narożnej wieży cylindrycznej zamku górnego, wraz z fragmentem muru przyległego skrzydła. Niestety duża część zabudowań wraz z fundamentami osunęła się do rzeki, przez co poznanie zachodniej części zamku górnego nie będzie już możliwe. Wstęp na teren ruin jest wolny.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Borowski T., Miasta, zamki i klasztory. Inflanty, Warszawa 2010.
Herrmann C., Burgen in Livland, Petersberg 2023.
Tuulse A., Die Burgen in Estland und Lettland, Dorpat 1942.