Historia
Według tradycji pierwotny kościół w osadzie Killonaghan zbudowany miał zostać przez św. Columbkille’a, po jego wypędzeniu z wyspy Aran przez św. Éinné’a. Murowaną świątynię parafialną wzniesiono prawdopodobnie w XIII wieku. W przekazach pisemnych odnotowana została w rejestrach podatkowych diecezji Kilnefora z lat 1302-1306. Przez cały okres funkcjonowania parafia Killonaghan zapewne należała do niezbyt bogatych i pozbawionych możnych patronów, co między innymi sprawiło, że kościół nie był poddawany żadnym rozbudowom. Do porzucenia budowli dojść mogło w XVI wieku na skutek reformacji lub w XVII stuleciu w trakcie walk irlandzkich katolików z angielskimi protestantami.
Architektura
Kościół był bardzo prostą budowlą sakralną, składającą się jedynie z salowego korpusu na planie prostokąta o wymiarach 17,2 x 6,5 metra, z murami obwodowymi grubości 0,7 metra. Zbudowany został z kamienia eratycznego o mocno zróżnicowanej wielkości, od dużych czworobocznych bloków po drobne gruzowate fragmenty uzupełniające szczeliny. Narożników nie wzmocniono ciosami, jedynie detal architektoniczny wykonano z lepiej opracowanego kamienia, zapewne ciężkiego do ukształtowania z powodu znacznej twardości.
Wejście do kościoła znajdowało się dość nietypowo w ścianie północnej, co najpewniej wynikało z usytuowania z tamtej strony nadmorskiego traktu. Otwory okienne prawdopodobnie były nieliczne i niewielkich rozmiarów, aby chronić osoby wewnątrz przed zimnem i przeciągami. Jedno znajdowało się we wschodniej części ściany południowej, być może kolejne na osi ściany zachodniej. Tradycyjnie okazałością wyróżniało się okno wschodnie, przez które promienie słoneczne padały na ołtarz. Osadzono je w szeroko rozglifionej wnęce o półkolistym zamknięciu, wykonanej z ciosanych klińców. Otwór utworzono wąski i jednocześnie wysoki.
Wnętrze kościoła nie miało wyróżnionego architektonicznie prezbiterium, ze względu na brak arkady tęczy. Co najwyżej część kapłańska mogła być wyróżniona wyższym poziomem posadzki lub oddzielona w późnym średniowieczu lekką przegrodą drewnianego lektorium. Całość zapewne przykrywała ciągła otwarta więźba dachowa. Wystrój i wyposażenie kościoła musiały być proste i surowy, pozbawione bardziej wyrafinowanego detalu.
Stan obecny
Kościół znajduje się dziś w stanie zaawansowanej ruiny, z dużymi ubytkami murów pośrodku ściany północnej i zachodniej, a także ze ścianą południową obniżoną na prawie całej długości, w ostatnich latach wyremontowaną i z wyrównaną koroną. W najlepszym stanie zachowała się ściana wschodnia wraz z oknem prezbiterialnym i uszkodzonym szczytem. Wstęp na teren cmentarza i kościoła jest wolny.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Large S., A Church and Graveyard Survey in County Clare, [b.m.w.] 2011.
Ní Ghabhláin S., Church and Community in Medieval Ireland: The Diocese of Kilfenora, „The Journal of the Royal Society of Antiquaries of Ireland”, Vol. 125/1995.
Ní Ghabhláin S., The Origin of Medieval Parishes in Gaelic Ireland: The Evidence from Kilfenora, „The Journal of the Royal Society of Antiquaries of Ireland”, Vol. 126/1996.