Historia
Wieża mieszkalna w Coolquill prawdopodobnie zbudowana została w pierwszej połowie XVI wieku. W 1640 roku znajdowała się w posiadaniu Morisha Stoke’a. Następnie przeszła na własność rodziny Gahan, która jako właściciele Coolquill odnotowana została w drugiej połowie XVIII wieku. Stara wieża zapewne nie pełniła już wówczas funkcji mieszkalnych. Mogła zostać porzucona na rzecz wygodniejszej nowożytnej siedziby lub zniszczona w trakcie walk irlandzko – angielskich z lat 40-tych XVII wieku.
Architektura
Wieża Coolquill założona została na rzucie krótkiego prostokąta o długości około 10,5 metra i szerokości 9 metrów. Była to stosunkowo prosta budowla o masywnych murach wzniesionych z łamanego kamienia i ciosów. Te drugie wzmacniały narożniki, w których układane były naprzemiennie z dłuższych i krótszych bloków. Ponadto z ciosów tworzono obramienia okienne i portalowe. Zwieńczenie murów prawdopodobnie miało formę blankowanego przedpiersia, jak w większości późnośredniowiecznych wież mieszkalnych z terenu Irlandii. Typowym rozwiązaniem było też utworzenie w przyziemiu pochyłych elewacji, celem wzmocnienia stabilności całej konstrukcji.
Wejście znajdowało się na poziomie gruntu w ścianie zachodniej. Wiodło poprzez ostrołuczny portal w którego uskok zapewne chowana była wahadłowym ruchem żelazna krata, zamykana łańcuchem przeciąganym przez otwór w murze. Przedsionek w grubości muru tradycyjnie łączył się z boku z klatką schodową, ale nie utworzono już wnęki ani komory dla strażnika lub odźwiernego. Niewykluczone, że wzorem innych budowli tego typu, nad wejściem na najwyższej kondygnacji lub na przedpiersiu nadwieszony był wykusz machikułowy. Klatka schodowa zaczynała się prostym biegiem, zakręcała w ścianie północnej i w narożniku północno – wschodnim przechodziła w część spiralną, łączącą górne kondygnacje i otwartą galerię obronną w koronie murów.
Przyziemie wieży był słabo doświetloną spiżarnią z dwoma rozglifionymi do wnętrza otworami szczelinowymi i sklepieniem kolebkowym. Dwie kolejne kondygnacje pełniły funkcje mieszkalne, miały bowiem dostęp do latryn w narożniku południowo – wschodnim. Druga przykryta była stropem, ale nad trzecią także rozłożono sklepienie. Najwyższa kondygnacja mogła pełnić rolę reprezentacyjnej auli, doświetlanej najbardziej ozdobnymi dwudzielnymi oknami z profilowanymi łukami w ośle grzbiety i płaskorzeźbionymi zdobieniami po bokach archiwolt.
Stan obecny
Mury wieży zachowały się na całym obwodzie, ale bez najwyższej kondygnacji i z wielkim pęknięciem pośrodku elewacji zachodniej. Część otworów okiennych została pozbawiona obramień, a część jest niewidoczna z powodu pokrywającego ściany bluszczu. Fragmenty ozdobnych późnogotyckich okien, prawdopodobnie pochodzących z najwyższej kondygnacji wieży, zostały wtopione w ściany sąsiedniego nowożytnego skrzydła gospodarczego, ponad portalami wejściowymi. W wieży zachował się uszkodzony późnogotycki portal wejściowy. Wnętrze zapewne nie jest dostępne dla zwiedzających, gdyż zabytkowy budynek znajduje się na terenie prywatnej posesji.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Cairns C., The tower houses of county Tipperary, Dublin 1984.
Salter M., The castles of North Munster, Malvern 2004.