Historia
Wieża Clougheast zbudowana została w późnym okresie średniowiecza z fundacji rodziny Codd. Według listy z 1608 roku, zawierającej wykaz niższej szlachty z baroni Forth, właścicielem Clougheast był wówczas niejaki Jasper Codd. W latach 40-tych XVII wieku rodzina Codd wmieszała się w walki powstańcze irlandzkich konfederatów z Anglikami. Uznani za buntowniczych papistów, utracili majątek po interwencji wojsk Olivera Cromwella w latach 50-tych. Nowym właścicielem Clougheast została rodzina Waddy, z której inicjatywy w XVIII wieku przy wieży zbudowano wygodniejszą rezydencję. Clougheast miało zostać spalone w trakcie powstania z 1798 roku, choć w XIX stuleciu zamieszkiwane było jeszcze przez różnych właścicieli.
Architektura
Clougheast usytuowane zostało na płaskim terenie południowo – wschodniego krańca Irlandii, który podkreślał wertykalną architekturę domów wieżowych. Wieża uzyskała stosunkowo nieduże rozmiary, mianowicie 8,7 metra długości i 7 metrów szerokości. Mury utworzono z dużego łamanego kamienia, układanego bez zachowywania równych warstw i uzupełnianego wapiennym gruzem. Narożniki budynku i prosty detal architektoniczny wykonano z ciosów. W przyziemiu wieży ściany pochylono w typowy dla budownictwa anglo-normańskiego sposób (ang. batter), ale także ujęto zwykłym cokołem z fazowanym gzymsem. W koronie murów osadzono natomiast przedpiersie z typowymi dla Irlandii schodkowymi blankami. Otoczyły one chodnik straży poprowadzony wokół dachu najwyższej kondygnacji. Północno – zachodni narożnik wieży został podwyższony do formy smukłej czworobocznej wieżyczki obserwacyjnej.
Pierwotne otwory okienne wieży w większości miały formę szczelinową. W dolnych kondygnacjach oraz w mniej ważnych pomieszczeniach i komorach w grubości muru znajdowały się proste pionowe szczeliny, przy czym te służące za strzelnice wyposażano także w krótsze poprzeczne szczeliny. Otwory okienne w ważniejszych pomieszczeniach, zwłaszcza w najwyższych kondygnacjach, były nieco szersze, prawdopodobnie zamykane prosto i półkoliście. Od wewnątrz osadzono je w odcinkowo zamkniętych wnękach. Otwór wejściowy umieszczono w elewacji północnej na poziomie gruntu, w ostrołucznie zamkniętym portalu. W jego osi na przedpiersie zawieszono wykusz machikułowy, natomiast nieco niżej obok, na kolejnych dwóch konsolach zawieszono ryzalit komina. Dodatkowym zabezpieczeniem wejścia była brona oraz otwór tak zwanej mordowni.
Wnętrze przyziemia wieży było podsklepione kolebką i doświetlane trzema rozglifionymi do wnętrza szczelinami. Umieszczono w nim także jedną komorę w grubości muru. Na piętra wiodła stroma klatka schodowa, dostępna z przedsionka i poprowadzono w grubości muru bez elementów spiralnych. Wpierw łączyła się ona z półpiętrem, znajdującym się jeszcze pod wspomnianą kolebką. Tam też znajdowało się niewielkie pomieszczenie, w którym operowano mechanizmem do podnoszenia i opuszczania brony. Dalej schody prowadziły na piętro z trzema oknami, kominkiem oraz przejściem do latryny i małej komory ukrytej w grubości muru, dostępnej włazem w podłodze. Kominek ogrzewał też drugie piętro, gdzie znajdowała się ponadto latryna i cztery okna. Trzecie piętro zapewne miało niższy status, gdyż było doświetlane jedynie dwoma szczelinami.
Stan obecny
Wieża zachowała się w pełnej wysokości, od cokołu do blankowanego przedpiersia. Obecnie sąsiaduje od północy i południa z wyremontowanymi niedawno nowożytnymi domami, z których północny niestety prawie w całości przysłania oryginalną elewację frontową z portalem wejściowym. Ponad dachem domu widać jeszcze wykusz machikułowy oraz ryzalit komina wieży. Przekształceniu uległy niektóre otwory okienne, zachował się natomiast portal wejściowy z prowadnicami dla brony. Clougheast jest dziś odnowioną własnością prywatną, dlatego obejrzenie wieży możliwe jest zapewne tylko od strony zewnętrznej.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Colfer B., Wexford castles. Landscape, context and settlement, Cork 2013.
Salter M., The castles of Leinster, Malvern 2004.