Historia
Niewielki klasztor w Cloonameehan („Conventus Clunmihanensis”) założony został w ostatniej ćwierci XV wieku, prawdopodobnie z fundacji miejscowego gaelickiego klanu MacDonogh. Zgodę na fundację, adresowaną do prowincjała i braci irlandzkiej prowincji zakonu kaznodziejskiego, wydał w 1488 roku papież Innocenty VIII, co miało być odpowiedzią na petycję irlandzkich dominikanów. Ci zwrócili się do Stolicy Apostolskiej sugerując, że trzej szlachetni dobroczyńcy ofiarowali im donacje: baron Norach (Narragh w Kildare), Eugene Macdonchard ze Sligo w diecezji Achonry oraz Edmund de Lantu z Meath. Niewielki klasztor z Cloonameehan zapewne przeznaczony miał być jedynie misyjną siedzibę dla społeczności hrabstwa Sligo, w słabo zaludnionym i odległym rejonie Irlandii. Jako że zakonnicy znajdowali się pod patronatem rodzimego klanu MacDonogh, klasztor uniknął rozwiązania w trakcie pierwszej fali reformacyjnych kasat króla Henryka VIII i funkcjonował do lat 80-tych XVI wieku.
Architektura
Klasztor założony został u podstawy rozległego, ale niewysokiego wzgórza, po jego południowej stronie, na lekko opadającym terenie. Od zachodu prawdopodobnie sąsiadował z niewielkim strumieniem, zapewniającym świeżą wodę do codziennego funkcjonowania. Na południu natomiast przebiegać mógł równoleżnikowo trakt między Tubbercurry a Ballymote. Niewielkie założenie składało się z kościoła klasztornego oraz sąsiadującymi z nim od północy zabudowaniami klauzury. Te ostatnie zapewne nie tworzyły typowego trójskrzydłowego założenia z krużgankami wokół wirydarza, ale przynajmniej część z nich była przykryta sklepieniami w przyziemiu i piętrowa.
Kościół klasztorny był budowlą wzniesioną na planie prostokąta o wymiarach zewnętrznych 18,7 x 7,8 metrów, wzniesioną ze z grubsza opracowanego wapienia, układanego w miarę regularne warstwy, łączonego zaprawą i uzupełnianego gruzem. Narożniki kościoła mogły być wzmacniane dokładniej opracowanymi i większymi ciosami. Prosta budowla była bezwieżowa, nie miała też wyodrębnionego architektonicznie prezbiterium. Kościół przykrywał długi dach dwuspadowy, oparty na trójkątnych, pozbawionych dekoracji szczytach. Wejście znajdowało się na osi ściany zachodniej i zapewne od strony północnych zabudowań klauzury.
Oświetlenie kościoła zapewniały późnogotyckie okna niewielkich rozmiarów. Tradycyjnie wyróżniało się dwudzielne okno wschodnie, zwieńczone łukami w ośle grzbiety, w które wpisano pięciolistne maswerki. Przestrzeń nad archiwoltami udekorowano fazowanymi wgłębieniami, zaś oba prześwity ujęto gzymsem okapowym z zagiętymi narożnikami. Od strony wewnętrznej okno otwierało się rozglifioną wnęką z odcinkowym zamknięciem. Tuż obok niej, w południowej ścianie, umieszczona została fazowana wnęka pisciny z półkolistym zamknięciem.
Stan obecny
Do czasów współczesnych zachowały się mury obwodowe korpusu kościoła klasztornego, za wyjątkiem prawie całkowicie zniszczonej ściany północnej. Mury mają zniszczoną koronę i rozgrabione z ciosów narożniki. W jeszcze gorszym stanie znajdują się ściany częściowo zachowanego skrzydła północnego (transeptu lub skrzydła wschodniego klauzury), podczas gdy po skrzydle zachodnim nie ma żadnych śladów, za wyjątkiem wsporników na murach kościoła. Spośród detali architektonicznych wyróżnia się dwudzielne okno wschodnie prezbiterium oraz wnęka pisciny. Wstęp na teren zabytkowej budowli jest wolny.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Byrne E., Egan U., Murphy C., Sleeman M., Ronan S., Archaeological Inventory of County Sligo, Volume I: South Sligo, Dublin 2005.
Fenning H., Founders of Irish Dominican Friaries: An Unpublished List of c. 1647, „Collectanea Hibernica”, No. 44/45, 2002-2003.
O’Sullivan B., Medieval Irish Dominican Studies, Chippenham 2009.
Salter M., Abbeys and friaries of Ireland, Malvern 2009.